Tövbənin müsbət nəticələriTövbə islam maarifində özünəməxsus yeri var. Ona görə də alimlər bu barədə çoxsaylı kitablar yazıblar. Tövbədən bəhs edən əqidəti kitablar onun vacib olduğunu vurğulayıblar. Əql və quran və hədislərə əsaslanaraq tövbənin vacib əməl olmasını demək olar. Hədis kitablarında tövbənin vacibliyi və zəruriliyinə dəlalət edən; günahdan peşman olmağın vacibliyi, günahdan istiğfar etməyin vacibliyi, bütün günahlardan tövbə etməyin vacibliyi, ixlasla tövbə etməyin vacibliyi və sair kimi mövzulara işarə etmək olar. Əql də tövbəni vacib sayır. Çünki, əbədi səadətə və həqiqi təkamülə çatmaq zəruridir. Bu məqama nail olmaq üçün Allahın razılığına səbəb olan hər bir əməldən yetərincə istifadə etmək lazımdır. Tövbə isə qeyd etdiyimiz əməllərin tacıdır. Tövbə barəsində müxtəlif bəhslər etmək mümkündür Çünki, tövbə islam dinində xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Lakin bu kiçik yazıda tövbənin insan formalaşmasında olan müsbət və dəyərli təsirlərindən bəhs olunacaq:
|
Zarafatın mənfi cəhətləriKeçən bəhsdə zarafatın da müsbət cəhətləri bir qədər aydınlaşdırıldı. İndi isə onun mənfi təsirlərini bəyan edən hədisləri burada qeyd edirik. Zarafat insanın şəxsiyyətini hörmətdən salır: Peyğəmbər(s) Əmirəl-möminin(ə)-ə buyurdu: «Ya Əli! Zarafatdan çəkin, çünki zarafat insanın şəxsiyyətini hörmətdən salır.»(«Biharül-ənvar»: Beyrut nəşri: c-74/s-48.) Həmran ibn Əyən deyir: İmam Sadiq(ə)-in hüzurunda idim. O Həzrətdən xahiş etdim ki, mənə tövsiyə etsin. İmam Sadiq(ə) mənə təqvalı olmağı tövsiyə edəndən sonra buyurdu:
|
XRİSTİANLARIN İSLAM ƏLEYHİNƏ TƏBLİĞATI Kilsə xadimləri İslam dininin mənəvi nüfuzundan bərk qorxur və son dərəcə narahatlıq hissi keçirirlər. Onlar İslam dünyasının heysiyyətini ləkələmək üçün onun əleyhinə təbliğat aparırlar. Vaxtaşırı olaraq bu dinə iftira yaxır, müxtəlif üsullarla həqiqət günəşinin üzünə pərdə çəkməyə çalışırlar. Onlar dünya xalqlarının İslam dininin həqiqət və gerçəkliklərindən xəbərsiz qalmaları üçün əllərindən gələni əsirgəmirlər.
|
Ailə üzvlərini incidəndə, İmamlar (ə) narahat olur Ayətullah Həsənzadə Amuli belə nəql edir: "Amulə gəlmişdim ki, yatım, uşaqlar oyun oynayırdılar. Ayağa qalxdım və əsəbləşib bir sillə uşaqlara və birini də analarına vurdum. Sonra da peşman oldum ki, niyə bu cür etdim. Çünki onların oyun vaxtı idi, mən ya məsciddə, ya başqa bir yerdə yata bilərdim. Paltarımı geyinib, evdən çıxdım. Bilet alıb, Tehrana gəldim. Sonra da Təbrizə getdim. Əllamə Təbatəbainin xidmətinə getdim. Qapını döydüm və o, qapını açıb, buyurdu: Buyurun. Ancaq sifəti çox kədərli idi. Soruşdum: Ağacan! Niyə nigaransan?
|
Din təlimi Dinin öyrədilməsi diqqətediləsi tərbiyə məsuliyyətlərindəndir. Əvvəlki hissələrdə deyildi ki, anadan olan uşağın sağ qulağına azan, sol qulağına iqamə deyilsin. Bu uşağı səthi də olsa, ilahi maariflə tanış etmək, qəlbində Allah eşqini cücərtmək üçündür. Bu qayda uşağın inkişaf mərhələlərinə uyğun olaraq davam etməlidir. İnsan fiziki və mənəvi cəhətdən inkişaf etdikcə pillə-pillə ilahi hökmlərlə tanış olmalıdır. İmam Sadiqdən (ə) belə nəql olunur: «Uşaq üç yaşına çatdıqda ilahi maariflə tanış etdirilməlidir. Dörd yaşa yaxınlaşanda peyğəmbərlik maarifi ilə tanış olmalı, beş yaşa çatanda sağ əli soldan ayıra biləndə üzü qibləyə dayanıb səcdə etməli, altı yaşda namaz qılıb, rüku və səcdəni yerinə yetirməlidir. Yeddi yaşa çatmış uşağa dəstəmazın bəzi qaydaları öyrədiləməli, xülasə, doqquz yaşda dəstəmaz və namaz tam təlim olunmalıdır».(«Vəsail» cild 15.)
|
POZĞUN MÜHİTDƏN KÖÇ ETMƏK İslam dinində maraqlı mövzulardan biri də pozğun mühitdən köç etmək məsələsidir. Elə bir mühit ki, orada insanın dini xətərdədir. Bu vaxt insan o mühitdən uzaqlaşmalı və münasib bir yerə köç etməlidir. Deməli, hər hansı bir insan pozğun mühitdə bilərəkdən qalıb günah işlər törətməkdə davam etsə, günahını mühitin təsiri ilə üzrləndirə bilməz. Elə buna görədir ki, Quranda belə şəxslərə xəbərdarlıq edilmişdir, Tarixdə oxuyuruq: Məkkə şəhərində İslam dinini zahirdə qəbul etmiş müsəlmanlardan bir dəstəsi öz yığdıqları mal-dövlətə görə Peyğəmbərlə (s) Mədinə şəhərinə köç etmədilər. Sonralar isə bu şəxslər Bədr döyüşündə kafirlərin dəstəsinə qoşuldular və müsəlmanlara qarşı müharibədə iştirak edib həlak oldular. «Nisa» surəsinin 97-ci ayəsində bu şəxslər barəsində belə oxuyuruq:
|
ÖZÜMÜZDƏN NƏ DÜZƏLDİRİK? Yüksək (ali) elmlərdə isbat olunmuşdur ki, insan ruhunun yaranması cisimdən başlayır, lakin onun davam edib qalması ruha bağlıdır. Yəni insanın mələkuti ruhu onun əvvəlki cismani surətindədir ki, tədrici olaraq hərəkət və təkamül vasitəsilə insani ruhun ilkin (ən aşağı) mərhələsinə yəni, insan mərhələsinə çatır. Hərəkət və təkamül həmin mərhələdə də dayanmır və ömrünün axırına qədər davam edir. İşin əvvəlində mücərrəd, mələkuti və maddi aləmin fövqündə olan bir varlıqdır, lakin tam və kamil mücərrədliyə malik deyildir, öz vücudunun aşağı mərhələsi baxımından cismə və bədənə meyllidir və iki dərəcəyə malikdir. Onun bir dərəcəsi maddi olub bədənlə əlaqəlidir. O, maddi işləri görür, buna görə də onun barəsində hərəkət və kamala doğru yönəlmə təsəvvür olunur.
|
Riyazət Allah-taala riyazət barəsində buyurur: "Amma kim (qiyamət günü) Rəbbinin hüzurunda durmaqdan qorxmuş və nəfsinin istəyini (şəhvət) boğmuşsa, həqiqətən, onun yurdu cənnətdir!”("Naziat”, 40-41) "Riyazət”in lüğəvi mə`nası heyvanı ram etmək, onu xoşagəlməz hərəkətlərdən çəkindirmək və sahibinin verdiyi bütün buyruqlara onu adət etdirməkdir. Bizim də burda məqsədimiz riyazət dedikdə, heyvani nəfsin(Nəfs − Məfhumundan asılı olaraq müxtəlif mə`nalarda işlənir: 1. Hər kəsin və ya hər bir şeyin zatı. 2. Ruh, zehin. 3. Öz. Hər bir şəxsin özü. 4. Qədim fəlsəfədə təbii cisimdə (maddə) həyatı və hərəkəti yaradan müstəqil cövhər. Nəfsin tərifində demişlər:
|
GÜNAHKARIN TÖVBƏSİ QƏBULDUR"Allah yanında yalnız o kəslərin tِvbəsi qəbul olunar ki, onlar nadanlıq ucundan pis bir i؛ gِrdükdən sonra dərhal tِvbə edərlər. Allah belələrinin tِvbəsini qəbul edir! Həqiqətən, Allah (hər ؛eyi) biləndir, hikmət sahibidir! Günah i؛lər gِrməkdə davam edərək ِlüm yeti؛ən anda: "Mən indi tِvbə etdim" -deyənlərin və kafir olaraq ِlənlərin tِvbəsi qəbul olunmaz. Biz onlar üçün ؛iddətli bir əzab hazırlamı؛ıq!”
|
Ayətullah Behcətdən...
- Allah zikrinin həddi yoxdur. O, qəlb, dil, vücudu əhatə edir. Allaha bütün itaət və onu razı salan işlər Allah zikridir.
- İnsana kömək və tövfiq Allahdan olmalıdır ki, insan öz istək və iradəsi ilə xeyir iş görsün.
|
DOST VӘ YOLDAŞ Hər bir insan yaşadığı cəmiyyətdə təbii olaraq, kimlərləsə dostluq
edir, gediş-gəliş əlaqələri yaradır və səmimi münasibətlər
bərqərar edir. O, əlaqə yaratdığı şəxslərlə fikir mübadiləsi edir,
qarşılaşdığı çətinliklərdə onlarla məsləhətləşir, özünün və onların
ehtiyaclarının aradan qaldırılmasında müxtəlif tədbirlərə əl atır.
Nəhayət onlara lazımı köməklik göstərir. İslam dininin dostluq əlaqələrinin bərqərar olunmasına və dostlar
arasında səmimiyyətin güclənməsinə böyük əhəmiyyət vediyi
haqda əvvəlki dərslərimizdə söhbət açdıq. Qurani-Kərimin bir çox
|
İNSAN ÜÇÜN ӘN ALİ LӘZZӘT NӘDİR? Lәzzәt, insanın öz arzuladığı vә sevdiyi şeyә qоvuşmaqdan, duyduğu qәlb halәtidir. Әgәr bir şeyә mәhәbbәtiniz yохdursa, оna qоvuşmağın da lәzzәti yохdur. Hәtta insan arzuladığı şeyә qоvuşduğundan хәbәrsiz оlarsa, yenә dә lәzzәt duya bilmәz. Demәk, lәzzәti duymaq üçün arzulanan şeyә qоvuşmaq kifayәt deyildir. Lәzzәti duymaq üçün bu şeyә qоvuşduğunu dәrk etmәk dә şәrtdir. Arzulanan şeyi tanımaq, оna qоvuşduğunu anlamaq, lәzzәtin duyulmasında әsas amillәrdәndir. Lәzzәtin dәrәcәsi insanın diqqәtindәn vә dәrketmә qüvvәsindәn asılıdır.
|
XӘSTӘLӘRLӘ GÖRÜŞ
Xəstələrin görüşünə gedib onların qəlblərinə sevinc bəxş etmək islam dininin müsəlmanlara tövsiyə etdiyi digər əxlaqi xüsusiyyətlərdən biri hesab olunur.
Bu dərsimizdə xəstələrin görüşünə getməyin zəruriliyi və onların qəlblərinə sevinc bəxş etmək haqda söhbət açacağıq.
Haqqında söhbət açacağımız şey ilk növbədə islam dininin bu məsələyə olan baxışı, müsəlmanların bu xeyirxah işə necə sövq olunmaları və bütün bunlarla yanaşı görüşə gedərkən hansı şərtlərə riayət olunmasıdır.
|
VALİDEYNİN HÜQUQUArtıq keçən dərsdən məlum oldu ki, İslam dini ictimai bir dindir. Onun davamçıları Allaha xatir bir-birlərini sevir və səmimi dostluq əlaqələri qururlar. Burada insanların səadət və xoşbəxtliyi yaranmış əlaqlərin kamilləşməsi ilə, başqa sözlə desək, bu rabitələrin ilahiləşməsi ilə təmin olunur. Buna görə də bir müsəlman kimi üzərimizə düşən dini vəzifələrin bir qismi cəmiyyətlə bağlı olduğu halda formalaşır. Bu vəzifələri dərk edib onlara layiqincə əməl etmək həm Allahın razılığına, həm də bizim dünya və axirət xoşbəxtliyimizə səbəb olur. Әgər bu vəzifələrin nədən ibarət olduğunu bilmək istəsək, ilk növbədə başqalarının bizim üzərimizdə hansı hüquqlara malik olduqlarını bilməliyik.
|
İran qadınının ənənəvi geyimi ərəb qadınının ənənəvi geyimindən fərqlənirmi? Cavab: Siz "ənənəvi, milli geyim” deyirsiniz. Biz belə bir geyimin müdafiəsinə qalxmamışıq. Biz vaxtı ötmüş, köhnəlmiş modaların təbliğçisi deyilik. Biz öz xalqımızı qərb modernizminin əsarətindən qurtarıb özünə, öz şəxsiyyətinə qaytarmaq istəyirik. Biz İslam ümmətini bir vaxt ucaldığı zirvələrə səsləyirik. Bu yüksəlişdə köhnəliyə, ənənəyə yer yoxdur! Bilirsinizmi, Peyğəmbər (s) dövründə hicab necə ortaya çıxdı? Deyilmədi ki, ey qadınlar, özünüzü naməhrəmdən qoruyun.
|
İLAHİ NİŞANƏLƏR İlahi nişanələrdədn biri də ruhani libasıdır. Bu libas onu geyinən şəxs üçün böyük iftixardır. Çünki, insan geydiyi ruhani libasla ətrafdakılara Allahı xatırladır. Sözsüz ki, xüsusi bir zəhmət çəkmədən yalnız öz libasıyla Allahı yada salmaq insana olunan ilahi bir lütfdür. Ruhani libasını görən insanın zehnində ani olaraq məscid, Quran, dua və sair dini əlamətlər canlanır. Hətta ruhanilərə mənfi münasibətdə olanlar onlarla rastlaşarkən əvvəlcə Allahı xatırlayırlar.
|
Səbr gözəldir Səbr orta yolu tapmaq, bəla və əzab zamanında dözmək, həyatın və dinin şərtləri qarşısında bemədən, yorulmadan yala davam etməkdir. Səbr dinimizin daha çox istədiyi və əmr etdiyi əxlaqi qaydalardan biridir. Səbrdə məqsəd gözlənilməz hadisələr və həll edə bilmədiyimiz problemlər qarşısında həyacanlanmadan, təşvişə düşmədən ağılla fikirləşərək doğru qərarlar verə bilməkdir. Ancaq səbr zülmə boyun əymək, vətən, namus və insan şəxsiyyətinə
|
HEYVANLARA ZÜLMÜN AQİBƏTİ Bu bəhsə daxil olmazdan öncə mühüm bir məsələni oxucuların nəzərinə çatdırmaq istərdik. Bir çoxlarının fikrincə yalnız insanlara zülm etmək günah sayılır və bu məsələnin heyvanlara aidiyyəti yoxdur. Əslində bu çox yanlış bir fikirdir. Çünki hər hansı bir heyvana zülm etmək günah olub həm bu dünyada və həm də axirətdə cəzası vardır. İnsan və heyvan arasında olan fərq bundan ibarətdir ki, əgər bir insana zülm edilmiş olsa, həmin şəxs lazımı yerlərə şikayət edib öz haqqını tələb edə bilər və yaxud kiməsə
|
SƏBRLƏ İMANIN ƏLAQƏSİ BAŞLA BƏDƏNİN ƏLAQƏSİ KİMİDİR
Səbr çox mühüm bir məsələdir. Həzrət Sadiq əleyhis-salam buyurur: «Səbrlə imanın münasibəti, başla bədənin münasibəti kimidir». Ardını oxu...
|
Məhəbbət məktəbi Kamil insan barəsində digər bir məktəb də vardır ki, onu həm məhəbbət və həm də özünü tanıma məktəbi adlandırmaq olar.
Ardını oxu...
|
Güclü imana necə sahib olmalı?
ƏQİDƏ VƏ İMAN
Ardını oxu...
|
Əmirəl-möminin Əli (ə) buyurur: مَن لَم یُهذِّبُ نَفسَهُ لَم یَنتَفِع بالعَقلِ"Ruhunu və canını islah etməyən şəxs, ağlından istifadə etməmişdir". Ardını oxu...
|
TƏRBİYƏİ VƏ İCTİMAİ RƏFTARLAR VƏHY İDEYALARININ GERÇƏKLƏŞMƏSİ 1-YAXŞI SİFƏTİN ÖLÇÜSÜ 2-ƏQİDƏ, XASİYYƏT, RƏFTAR 3-ƏXLAQ VƏ XARAKTERİN ƏSASI RƏSULULLAH (S) VƏ PƏRƏSTİŞ NAMAZ VƏ GECƏ OYAQLIĞI GECƏ NAMAZI ORUC XÜŞU RƏSULULLAH (S) VƏ ZÖHD Ardını oxu...
|
Salam "Salam vermədən söhbətə başlayan insana cavab verməyin.” İmam Həsən Müctəba (ə)
Hər gün neçə - neçə insanlarla rastlaşırıq, neçə - neçə insanlarla ünsiyyət qururuq. Bəs insanlarla rastlaşanda, ünsiyyətə başlayanda necə başlayırıq? Nə deyirik?
Ardını oxu...
|
MÜQƏDDƏS SİYASƏT BƏNİ-İSRAİL MƏDƏNİYYƏTİ İKİ SİYASƏTİN FƏRQİ DİNİ İSTİBDAD İSTİBDADIN BAŞLANĞICI KİLSƏ VƏ DİNİ İSTİBDAD
Ardını oxu...
|
Gеcikən tövbələr
İslam Pеyğəmbəri Həzət Muhəmməd (s) buyurur : "Əsl tövbə еdən o kəsdir ki, əgər tövbə еtsə Allahı özündən razı еtsin. Hər kəs tövbə еtsə, amma ibadətin artırmasa, həqiqi tövbəkar dеyil. Ardını oxu...
|
Günahları külə döndərmək fürsəti
"Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən əvvəlki ümmətlərə fərz edildiyi kimi, sizə də fərz edildi ki, bunun vasitəsilə siz pis əməllərdən çəkinəsiniz!?” (Bəqərə surəsi, ayə 183) Ardını oxu...
|
Kamala çatmağa mane olan amillər Kamal yolunu qət edib ali məqamlara çatmaq çox da asan bir iş deyildir.
O, çox mühüm və çətin bir işdir. Bu yolda çoxlu maneələr vardır ki, müridlər onları cihad meydanında özlərinə rəqib bilərək onlara qarşı mübarizə aparmalıdırlar. Əks halda məqsədə çatmayacaqlar.Ardını oxu...
|
VİLAYƏTİN İSTƏYİ
İnsanlar xilqət nöqteyi-nəzərincə bir növ vəhdətdədirlər və onların yaranış başlanğıcı eyni bir həqiqətdir. Ona görə də kimsə kiməsdən üstün deyildir. Üstünlük olmadığı təqdirdə bir şəxs o birinin üzərində hakimiyyətə malik ola bilməz. Bu əsaslar dini və hüquqi cəhətdə qəbul olunmuşdur. Ardını oxu...
|
İnsanın özünün ödəməyə qadir olmadığı ehtiyaclarını din ödəyə bilirsə, o dinin mənası var. Bəşər həyatı ictimailəşdikdən sonra bu həyatın davamı və nizamlanması üçün siyasətə ehtiyac yarandı. İctimai həyat siyasi əsaslarsız yaşaya bilməz. Nizamsızlıq bu işə əngəldir. Ardını oxu...
|
Söyüş bəlası
Söyüş, ədəbsiz danışıq insana bəla gətirən günahlardandır. Söyüşdən uzaq olmaq üçün öncə qəzəbdən çəkinmək lazımdır. İnsan özünə sahib olub qəzəbini udsa bir çox günahlardan, o cümlədən söyüşdən uzaq olar. Söyüşə adətkar insanlarla yoldaşlıq da söyüşə aparan əsas amillərdəndir.
|
Haram əməllərdən çəkinmək (Günahlardan uzaqlaşmaq) İlkin mərhələdə atılan addımlardan səkkizincisi haram əməlləri tərk etməkdir, yəni bədən tərbiyəsində bir qisim iş və yeməklərdən çəkinmək zəruri olduğu kimi, nəfsin saflaşdırılmasında da bəzi əməl və yeməklərdən imtina etmək lazımdır. Ardını oxu...
|
Təfəkkür və düşüncə İmam Sadiq(ə) buyurur: "Təfəkkür və düşüncə yaxşılıqların güzgüsü, pisliklərin örtüyü, qəlblərin nurlandırıcısı, xoşbəxtliyin açarı və qəlbin genişliyidir. Təfəkkür vasitəsilə insan qiyamət gününün xeyrindən, öz işinin aqibətindən xəbərdar olur, elm və biliyi günbəgün artır. Ardını oxu...
|
Uşaqların şəxsiyyətinə hörmət
Əgər valideyn şəxsiyyətli övlad yatişdirmək istəyirsə uşaqlıqdan övladının şəxsiyyətinə hörmət qoymalıdır. Uşaq vaxtı şəxsiyyətinə hörmət qoyulmayanlar böyüdükdə özlərini layiqli bir insan, şəxsiyyət kimi tanımırlar və bu düşüncəni onlarda dəyişmək çox çətin olur. Ardını oxu...
|
BƏŞƏRİ BESƏT (MİSSİYS) Ruhi və mədəni dirçəlişin yaranması, cəmiyyətin etiqadının dəyişməsi xeyli çətin bir işdir və asanlıqla həyata keçmir. İnsan öz əqidəsinə haqlı və ya haqsız bağlı olur. «Hər bir dəstə öz dininə sevinər» («Rum» 32). Ardını oxu...
|
İBADƏT ZAMANI QƏLB İŞTİRAKININ ZƏRURƏTİ Yaxşı diqqət etsək, namaz və dualarımızın günahdan savay bir şey olmadığını görərik. Bu mövzunu sadə bir misalla bəyan edək. Hərçənd Allah bu növ misallar çəkilməsindən uzaqdır; lakin bizim düşüncə səviyyəmiz aşağı olduğundan bu növ misallarla zehni hazırlıq əldə etməliyik. Ardını oxu..
|
Böhtan epidemiyası
Cəmiyyətimizi içdən yeyən mənəvi ağrılardan biri də böhtandır. Siyasi qarşıdurmalar fonunda böhtan öz pik həddinə çatıb. İnsanlar hətta bir-birlərinin namusunu hədəfə alaraq böhtan deyirlər. Ardını oxu...
|
Quran və böyük günahlar Əmr ibn Əbid İmam Sadiqin (ə) yanına gəlib "ən-Nəcm" surəsinin 32-ci ayəsini oxudu: ""Əmr "fəhşa" sözünü dilə gətirən kimi susdu. İmam Sadiq (ə) "Niyə susdun?"- soruşdu. Əmr "Qurani-kərim baxımdan böyük günahları tanımaq istəyirəm", - dedi. "Qurani-kərim baxımdan böyük günahlar bunlardır", - İmam Sadiq (ə) buyurdu: Ardını oxu...
|
Yalan Quran və hədislərdə yalanın haram olması barədə dəlillər kifayət qədərdir. Yalan həm də münafiqlərin sifətlərindəndir. Ardını oxu...
|
"Bismillah"ın kəraməti Alimlər bismillah ilə kəsilən hеyvanla, bismillahsız kəsilən hеyvan arasında fərqi incələmək üçün çalışaraq bеlə bir nəticəni əldə еdiblər: Ardını oxu...
|
|