BAĞA DOĞRU
Üzeyirin şəhərin çölündə bağ və bostanı vardı. Ayrı peyğəmbərlər kimi o da həmin bağlarda özü işləyir, zəhmət çəkirdi.
O, əkin sahələrində işləyir, yer şumlayır, tarlanı suvarır və meyvələri dərirdi. Ağacları qoruyur və onların budaqlarını budayırdı.
Onun bağ və bostanına getmək üçün istifadə etdiyi bir ulağı vardı. Həzrət özünə aid olan heyvanı qoruyur və onunla mehriban davranırdı. Ona bir qamçı da belə vurmamışdı.
Üzeyir xeyirxah bir insan idi. Camaatla mehriban davranırdı. Onlara nəsihət verir, düzgün yola də’vət edirdi. Allahın dinini, Tövratı və yaşayış üsulunu onlara öyrədirdi.
Çox isti bir gündə Üzeyir öz ulağına minib, bağına tərəf getdi. Bağın yolu uzaq idi. Bağa gedən yol dağılmış bir şəhərin xarabalıqlarından, qədim və dağılmış qəbirlərdən keçirdi.
Səhər vaxtı hava ürəkaçan idi. Mülayim və könül oxşayan mehlər yaşıl tarlalar tərəfdən əsirdi.
Ulaq yaşıl əkin sahələrinin arasından keçərək torpaq bir yola çatdı. O yol dağılmış bir şəhərin və qədim qəbirlərin xarabalıqlarından keçirdi. Günəş qalxmış və onun yandırıcı şüası yayılmışdı. Şəhərin xarabalıqları, dağılmış evlər və o tərəf bu tərəfə səpələnmiş daşlar göründü. Başqa bir tərəfdə dağılmış bir qəbristanlıq və bir qədər çürümüş sümük gözə dəyirdi.
Üzeyir ulağından düşdü, bir çöl ağacının kölgəsində oturdu. O, ac idi. Yorulmuşdu. Xurcunundan bir qədər çörək və bir az üzüm çıxartdı. Üzüm salxımının suyunu kiçik bir qaba tökdü. Kiçik çörək tikələrini də ora tökdü. Rahat yeyə bilsin deyə bir az islanmalarını gözlədi.
O, qəbiristanlığa, şəhərin dağıntılarına və çürümüş sümüklərə baxır və öz-özünə deyirdi: «Bunların ölümündən on illər keçib, çoxlu külək və tufanlar bu xarabalıqlara və qəbirlərə əsib. Yay fəslində günəşin yandırıcı şüası, qışda yağış və qar bunların daha da artıq dağılmasına səbəb olmuşdur. Görəsən yüz illər öncə ölmüş bu insanlar bir daha necə diriləcəklər».
Üzeyir öz-özünə bu sözləri deyirdi. Allahın qüdrəti onun qəlbini və ruhunu doldurmuşdu: «Allah, öləndən sonra yenidən bunları necə dirildəcəkdir?»
Üzeyir yuxusuzluq hiss etdi. Kirpikləri ağırlaşdı. Xörək yeməmişdən qabaq gözlərini yumub yatdı.
Onun ulağı da bir qədər ot yedi və yuxuya getdi. Çox qəribə bir hadisə baş verdi: Üzeyir oyanmadı. Gecə çatdı. Üzeyir hələ də yuxuda idi. O, əslində dünyadan köçmüşdü. Ulağı da öldü.

GÜNLƏR ÖTÜR
Günlər və həftələr ötdü. Üzeyir öz şəhərinə qayıtmadı. Oğlanları onu axtarmağa başladılar. Amma, heç kəs onu tapa bilmədi. Bağa getdilər. Heç bir faydası olmadı. Hər halda zamanın ötməsi ilə camaat Üzeyiri unutdular. Ondan sonra daha heç kəs onu xatırlamırdı.
Aylar-illər keçdi. Üzeyir öz yerində o ağacın kölgəsində dünyadan getmiş və ulağı da ölmüşdü.
Onun ulağının yalnız bir skeleti qalmışdı. Sümükləri çürümüş, onun bir hissəsi torpağa çevrilmişdi. Amma, qəribə bu idi ki, üzümün suyu eləcə təzə qalmışdı və on illər keçməsinə baxmayaraq dəyişilməmişdi.
Üzeyirin övladları dünyadan köçdülər. Onun nəvələri böyüdü. Üzeyirin itməsindən yüz il ötdü.
Üzeyiri tanıyan adamlardan yalnız yaşlı, qoca bir qarı qalmışdı. O Üzeyir itən vaxt iyirmi yaşında idi. Amma, indi onun ömründən yüz iyirmi il keçirdi.

RUHUN QAYITMASI
Bir gün göydə buludlar toplaşdılar. Göy guruldamağa, ildırım çaxmağa başladı. Yağış yağdı. Allahın öz bəndələri üçün rəhmət seçdiyi həmin anda Cəbrayıl o ağacın yanına, o şəhərin və köhnə qəbiristanlığın xarabalıqları arasına endi.
Üzeyirin ruhu onun bədəninə qayıtdı. Oyandı. Yenidən - yüz il keçdikdən sonra nəfəs almağa başladı.
Üzeyir yuxudan oyandı. Ora işıqla dolmuşdu. Bir mələyin səsi eşidilirdi. O deyirdi:
-Ey Üzeyir, nə qədər yatıbsan?
Üzeyir gözlərini ovduğu halda dedi:
-Ya bir gün, ya da ondan bir qədər az.
Mələk dedi:
-Yox sən yüz il yatmısan.
-Yüz il?!
-Bəli. Allah iradə edib ki, sənə həyat və yaşayışı qaytarsın. O səni qiyamət və qayıdış gününü qəbul etməyənlər üçün bir nişanə etmək istəyir.
Ey Üzeyir! Yeməyinə bax! On illər keçməsinə baxmayaraq hələ də xarab olmamışdır.
Ey Üzeyir! Bədənin eləcə öz halında qalmışdır və dəyişilməmişdir. Həqiqətən Allah onu qorumuşdur.
Daha sonra o mələk Üzeyirə dedi:
-Ulağına bax!
Üzeyir ulağına baxdı. Gördü ki, çürümüş sümüklərə çevrilmiş və onun bir hissəsi torpağa qarışmışdır.
-Ey Üzeyir! Yaxşı bax! İndi Allah-təala sənin ulağını həyata qaytaracaqdır.
Üzeyir təəccüblə macəraya baxırdı. Gördü ki, çürümüş sümüklər yenidən toplaşdı. Ulağın böyük bir skeleti təşkil olundu və sonra sümüklər üzərində ətlər bitdi. Onda damarlar göründü. Sonra dəri əmələ gəldi. Tükləri əvvəlki halına qayıtdı. Bir neçə an bundan əvvəl ölü olan ulaq yenidən nəfəs almağa başladı.
Birdən ulağ yerindən qalxdı. O hündür səslə anqırıb, ot axtarmağa getdi.
Üzeyir ürəyinin dərinliklərində fəryad etdi:
«Allahu Əkbər! Bilirəm ki, Allah bütün işlərə qadirdir».
Hər şey Allahın əmri ilədir. Allah hər şeyə qadir və bacarıqlıdır. Dirildir və öldürür. O Həzrət təvazö və təzim halında namaz və ibadətə başladı. Allaha olan eşq və məhəbbət və onun görüşünə olan həvəslə ağlayırdı. Üzeyir yeməyindən bir neçə tikə yedi. O həmin hadisənin güclü tə`siri altına düşmüşdü. Bütün bu illər ərzində yeməyin dadı əsla dəyişilməmişdi. Üzümün suyu bir neçə saat isti bir yerdə qaldıqda dadı dəyişildiyi halda, zamanın gərdişindən bir əsr keçməsinə baxmayaraq hələ də təzə qalmışdı.

QAYIDIŞ
Üzeyir ayağa qalxdı. Ulağına minib, öz şəhərinə tərəf yollandı.
Heç şübhəsiz, ulaq nə baş verdiyini bilmirdi. Ona görə də şəhərə gedən yolu unutmamışdı.
Şəhər uzaqdan göründü. Amma, Üzeyir fikirləşdi ki, bu, başqa bir şəhərdir. Burada hər şey dəyişilmişdir; insanların xarici görkəmi, paltarları və evləri.
Üzeyirin getməli olduğu ev yox idi.
Üzeyirin macərası bir dastana çevrilmişdi. Atalar onu öz övladları üçün danışırdılar:
«Pak və təqvalı peyğəmbər olan Üzeyir isti bir gündə öz bağına tərəf getdi. Amma, daha qayıtmadı. Heç kəsin ondan xəbəri yoxdur. Elə bil yer onu udmuşdur. Tövratı bilən yalnız Üzeyir idi. Tövrat aradan getmişdi. Üzeyir onu yenidən topladı. Əsil Tövratın Allahın Musaya nazil etdiyi formada olan yeganə nüsxəsi Üzeyirdə idi.»
Üzeyir şəhərin ortasında dayanıb, dedi:
-Ey həmyerlilər! Mən Üzeyirəm; Yüz il bundan öncə itən Üzeyir.
Şəhərin camaatı ora toplaşdı. Vüqar və əzəmətli və nurani simalı bir kişi gördülər; əlli yaşlı bir kişi.
Bəziləri məsxərəyə başladılar. Onlar güman etdilər ki, bu kişi dəlidir. Öz-özlərinə dedilər: «Hətta əgər Üzeyir də olsa, gərək yüz əlli yaşlı bir qoca ola. Amma, bu kişi orta yaşlı və əlli yaşında bir insandır.
Üzeyir buyurdu:
-Məni evimə və övladlarımın yanına aparın!
Onların biri dedi:
-Üzeyirin övladları uzun illər bundan qabaq dünyadan köçmüşlər.
Üzeyir buyurdu:
-Nəvələrim necə? Məni onların evinə aparın.
Ömründən yetmiş il keçmiş bir kişi dedi:
-Üzeyirin nəvələrindən biri qalır. Onun səksən yaşı vardır.
Üzeyir buyurdu:
-Məni onun yanına aparın.
Baba ilə nəvə bir-birlərini gördükdə hər ikisinin üzündə heyrət və təəccüb cizgiləri göründü.
Nəvəsi dedi:
-Siz necə mənim babamsınız ki, məndən çox kiçiksiniz.
Üzeyir buyurdu:
-Bu, Allahın bir möcüzəsidir. Allah bizə anlatmaq istəyir ki, insanı yaratmış Allah, dünyadan köçdükdən və sümüyə çevrildikdən sonra yenidən onu dirildə bilər.
Üzeyir nəvəsinin evində qaldı. O, öz həyəcanlı sərgüzəştini onlara danışdı.
Özünün şəhərin çölündə olan bağ və bostanına getməsindən, üzümlə doldurduğu iki səbətdən, şəhərin qədim xarabalıqlarından keçməsindən, necə üzümün suyunu çıxarmasından, necə yatmasından, yuxunun yüz ilə qədər uzanmasından, o və ulağı öldükdən sonra Allah-təalanın onları diriltməsindən və onları bütün insanlar üçün möcüzə və nişanə etməsindən söhbət açdı.
Həmin zaman yüz iyirmi yaşlı qoca bir qarı gəldi. O, Üzeyiri tanıyan yeganə insan idi. Üzeyirin itdiyi gün o iyirmi yaşında idi. O, əsanın köməyilə gəldi və dedi:
-Üzeyirdən dəm vuran bu şəxs kimdir? Halbuki, camaat onu unudublar.
Qoca qarı Üzeyirin sözlərini eşitdikdə onun səsini yadına saldı. Amma, uzun illər nəticəsində kor olduğundan üzünü görmürdü. Ona görə də dedi:
-Əgər gözlərim görsəydi bu kişini tanıyardım.
Üzeyir Allah yanında əziz idi. Ona görə də ağlayaraq, Allah dərgahından istədi ki, onun sözlərinin haqq olmasına şahid durması üçün həmin qadına göz versin.
Allah-təala o qadının gözlərini açdı. Gördü ki, Üzeyirin qarşısında durmuşdur.
-Qəribədir. Üzeyirin özüdür. Yüz il bundan öncə itən Üzeyir.
Üzeyirin nəvəsi dedi:
-Atam mənə deyib ki, Üzeyir Tövratın yerini bilir. O, Tövratı heç kəsin bilmədiyi bir yerdə gizlədib. Biz onu çox axtardıq. Amma, heç bir faydası olmadı. Tövratın digər nüsxələri döyüşdə tələf olduğu üçün biz onu çox axtardıq.
Üzeyir buyurdu:
-Mən Musanın kitabının yerini sizə deyərəm. Tövrat filan yerdə Zeytun ağacının budağındadır.
Hamı ora yollandı. Köhnə bir Zeytun ağacı gördülər.
Orada çoxlu otlar bitmişdi. Üzeyir ağacla onun yaxınlığındakı arxın arasına doğru getdi. Taxta sandığı çıxarmaq üçün yeri qazdı. Sandığın çox hissəsi çürümüşdü. Amma, Tövratın nüsxəsi hələ də salamat qalmışdı.
Hamısı o möcüzəyə iman gətirdilər. Üzeyir itdikdən və bir dastana çevrildikdən sonra yenidən qayıtmışdı.
Allah-təala Üzeyirin dünyadan köçməsindən yüz il sonra onu yenidən diriltdi. Diriltdi ki, onu bəndələri üçün, ölüləri diriltməyə və qiyamət günü insanları hazır etməyə qadir olmasına bir nişanə etsin.
Bəziləri o möcüzəyə iman gətirdilər. Çünki, ürəkləri ölümə və ölülərin dirilməsinin haqq olmasına şəhadət verirdi. Allah hər bir şeyə qadirdir.
Bəziləri isə yavaşcadan deyirdilər:
-Üzeyir Allahın oğludur.
Bəziləri ona inanırdılar. Bəzilərinin isə sükutları razılıqlarını göstərirdi.
Üzeyir bu sözləri rədd edərək qışqırdı:
-Mən Allahın bəndəsi və onun elçisiyəm. Allah məni sizin üçün bir nişanə etmişdir.
Üzeyirin səsi «Üzeyir Allahın oğludur» - deyə şüar verən yəhudilərin səs-küyləri arasında itdi.
Onlar öz gözləri gördükləri şeyə ibadət etmək istədikləri üçün bu sözü deyirdilər.
Üzeyir dünyadan köçdü. Amma, yəhudilər ondan «Allahın oğlu» əfsanəsini düzəltdilər. Sonralar Allah-təala Həzrət Məhəmməd peyğəmbəri (s) peyğəmbərliyə seçdi. O Həzrət bu böyük həqiqəti bizim üçün ərməğan gətirdi: «Üzeyir yüz il dünyadan köçmüş və sonra Allah onu diriltmişdir».
Üzeyir Allahın peyğəmbərlərindən və onun elçilərindən biri idi. Allah-təala onu diriltmişdi ki, insanlar qiyamətə inansınlar və ona iman gətirsinlər. Amma, yəhudilər əmanəti qorumadılar. Yollarını azdılar və ürəkləri daş kimi bərkidi. İman ruhundan ayrıldılar.
Hicri Qəməri tarixi ilə yüz altmış birinci ildə Suriyanın romalı hakimi M. Antyukyus onların məmləkətinə yürüş edərək, Tövratın nüsxələrini odladı.
Beləliklə, həqiqi Tövrat aradan getdi: Musanın gətirdiyi və Üzeyirin yenidən topladığı, onu dəyişilməkdən və təhrif olunmaqdan qoruduğu və bu yolda bütün çətinliklərə dözdüyü Tövrat.
Salam olsun Allahın peyğəmbəri, onun elçisi və möcüzəsi olan Üzeyirə!