"Allah sozun en gozelini (Qurani) bir-birine benzer tekrarlanan bir kitab sheklinde nail etdi ("Zumer" suresi, aye 23)"
Quran besheriyyetin hidayet olunmasi ucun gonderilen semavi kitab olaraq en sade dilde nazil oldu.Onun mocuze xususiyyetlerinden biri de bezi meselelere aid qisa, digerleri barede defelerle melumat verilmesi, yaxud onlarin tekrar olunmasidir. Bes goresen dogurdanmi Qurandaki tekrarlar bizim basha dushduklerimizdir? Insanlarin her hamsi bir metlebi tekrar etmeyi ile Quranda verilen tekrar arasinda oxsharliq varmi?
Quran ilahi elmden qaynaqlanan, lakin besheri tefekkur terzi ile nazil olan semavi kitabdir. O, besher kelami olmadigindan tebii ki, istifade olunan tekrarlar da onun istifade etdiyi tekrarlardan ferqli olmalidir. Cunki insan tekrardan yalniz nezerde tutduqlarini ya da tekidle catdirmaq istediyi zaman istifade edir. Bu ise elm ve qudreti her sheye catan Allaha yad xususiyyetdir. Ele ise Qurandaki tekrarlardan meqsed nedir? Ilk once gelin nelerin tekrar olunduguna nezer salaq.
Qurandaki tekrarlari iki esas hisseye ayrirmaq olar:
1, Tarixi hadiselerin tekrari.
2. Ayri-ayri metleblerin tekrari.

Tarixi hadiselerin tekrari

Quran ereb cemiyyetinden cixan Hezret Muhemmede (s.e.s) nazil olunmasina baxmayaraq, burada Israil ovladlarinin ehvalatina ishere olunur. Bu isharelere ya muxtelif, ya da eyni ibareler sheklinde rast gelmek olar. Ibrahim (e), Isa (e) ve diger peygemberilerin, yaxud sair milletlere aid ehvelatlar buna bashqa misal ola biler. Bes meqsed?
Quran 23 il muddetinde Mekke ve Medine kimi muxtelif ictimai qurulusha malik olan murekkeb cemiyyetin movcud oldugu bir mekanda nazil olur. Sherait, ictimai veziyyet, terzi-tefekkur deyishken oldugundan onlara olunan xatirlamalar vaxtashiri tekrar olunmali idi. Amma bu hec de bizim basha dushduyumuz tekrar menasinda deyil. Misal olaraq muellimin her gun gorduyu ishe nezer salaq. Her gun sinife daxil olur, hazir-qaib edir, shegirdlerden dersi sorushur ve yeni tanishliqlar verir. Bunu tekrar adlandirmaq olar? Esla! Sadece olaraq, o hemin gune lazim olan ishi yerine yetirir. Yeni gorulen ish tekrarlanarsa da, mena ve meqsed tam bashqadir. Quran ayeleride eynile beledir. Eger hicretin evvelinde muselmanlara yehudilerin agi aqibetleri barede xeberdarliq olunursa, bundan meqsed onlarin buraxdiqlari sehvleri tekrar etmemesidir. Ve eger hicretin 7 ilinde eyni mezmunda aye nazil olursa, demek muselmanlar hemin sehvleri buraxmish ve yehudileshmeye uz tutmushlar. Oz bendelerine mehriban olan Allah bu defe onlara daha ciddi xeberdarliq edir. Demeli, tekrar olunan aye deyil, sherait ve sheraitin telebidir.

Ayri-ayri mehzeblerin tekrari.

Sherti olaraq bir cox tekrarlarin ozlerini bir nece hisseye ayira bilerik:
1. "Tovbe" suresi istisna olmaqla, surelerin evvelinde istifade olunan "Bismillahir Rehmanir Rehim" ayesinin 114 defe tekrar olunmasi.
2. Eyni muddete heriflerin bezi surelerin evvelinde tekrar olunmasi.
3. Bir cox ayelerin sonunda ibretamiz suallarin tekrar verilmesi.
4.Muxtelif sebebl;er uzunden eyni ve ya muxtelif surelerde eyni cumlelerin tekrar olunmasi.
5. Ilahi nemetlere diqqet yetirmek meqsedile bezi xeberdarliqlarin takrar olunmasi.
6. Bezi ibratamiz misallarin tekrar verilmesi.

 

1. Quranin ibret olaraq asan nazil olmasi (" Qemer" suresi aye 17,22,32 ve 40)
2. Qiyamet gununun yalan hesab edenlerinin lenetlenmesi ("Murselat" suresi, aye 15,19,24,28,34,40,45,47 ve 49)
3. Allahin hansi nemetlerini inkar edirsiniz? ("Rehman" suresi, aye 31)
4. Ilahi ezab barede xeberdarliq ("Qemer" suresi, aye 16,18,21 ve 30)
5. Peygemberin etibarli elci olmasi ("Shera" suresi, aye 107,125,143,168 ve 178)
6.Allahdan qorxmaq ve peygembere itaet ("Shuera" suresi, aye 108,126, 144,169 ve 179)
7. Peygemberlerin Allah terefinden mukafatlandirilmasi ("Shera" suresi, aye 109,127,145,170 ve 180)
8.Kafirlerin Allaha itaet etmemeleri ("Kafirun" suresi aye 3 ve 5)
9. Insanlarin xetalarinin axiret gunu anlayacaqlari ("Tekasur" suresi, aye 3 ve 4; "Neba" suresi, aye 4 ve 5)
10. Cetinlikden sonra asanligin olmasi ("Inshirah" suresi, aye 5 ve 6)
11. Ruzunun az ve ya coxlugunun Allah terefinden olmasi ("Rum" suresi, aye 37; "Zumer" suresi, aye 52; "Shuera" suresi, aye 36 ve 39; "Enkebur" suresi, aye 62)
12. Cennete sebeb olacaq emmeller yerine yetirmek ("Hedid" suresi, aye 21; "Ali-Imran" suresi, aye 21)
13. Allahin istek ve iradesi olmasa, insanlarin iradesinin hec tesiri olmaz ("Insna" suresi, aye 30; "Tekbir" suresi, aye 29)
14 Insanlara merhemet olunmasi ucun Peygembere itaetin vacibliyi ("Nur" suresi, aye 56: "ali-Imran" suresi, aye 132)
15. Allahin dininin qorumayanlarin bashqa ummetlere evez olunmasinin mumkunluyu ("Fatir" suresi, aye 164;"Nisa" suresi, aye 133; "Enam" suresi, aye 133 ve "Ibrahim" suresi, aye 19)
16. Allahin goylerin ve yerin hakim olmasi ("Feth" suresi, aye 14; "Maide" suresi, aye 40)
17.Allahin gizlinde, ashkarda bilmesi ("Taha" suresi, aye 7; "Enbiya" suresi, aye 110; "Neml" suresi, aye 19; :Ibrahim" suresi, aye 38; "Neml" suresi, aye 74; "Qeses" suresi, aye 69; "Ali-Imran" suresi, aye 29)
18. Allahin etdiklerimizden xeberdar olmasi ("Yunus" suresi, aye 36; "Nehd" suresi, aye 28,70 ve 91; "Beqere" suresi, aye 231,233,271,282,283)
19. Iman getirib saleh emel edenlerin Cennetle mukafatlandirilmasi ("Hud" suresi, aye 23' "Enkabut" suresi, aye 58; "Nisa" suresi, aye 57,122; "Ibrahim" suresi, aye 23; "Eraf" suresi, aye 42)
20. Vehyi inkar edenlerin mal ve ovladlarinin fayda vermeyeceyi ("Mucadile" suresi, aye 17; "Ali-Imran" suresi, aye 116)
21. Quranin ereb dilinde nazil olmasi ("Zuxruf" suresi, aye 3; "Yusuf" suresi, aye 2)
22. Dunya heyatinin eylence olmasi ("Enam" suresi, aye32; "Ehkabut" suresi, aye 64 ve "Muhemmed" suresi, aye 36)
23. Butun peygemberler  ehd-peyman alinmasi ("enbiya" suresi, aye 41; "Enam" suresi, aye 10)