"Her kes bir ovuc bugda ve ya xuram qarshi terefin raziligi ile mehriyye qerar vererse, onun nigahi halal ve duzgundur"
(Muhemmed Peygember (s.e.s)

      Besher ovladinin qedim adet-enenelerinden biri de aile qurmaq isterken zerif cinsin numayendelerine hediyye ve bashliqlarin verilmesi olmushdur. Gorunur, bu, besher ovladinin fitretinde qerar verilen telebatlardandir. Lakin heytin butun sahelerinde oldugu kimi, bundan da sui-istifadeler olunmush ve zaman kecdikce qadinin hem maddi, hem de menevi istismarina sebeb olur.

    Bedevi heyat terzi suren erebler arasinda en deyersiz canlilardan biri de, demek olar ki, qadin ve qiz ushaqlari idiler. Gelir menbeyi yalniz qaret ve muharibe olan be'zi qebilelerde qiz ushaqlarini diri-diri basdirirdilar, qadinlarin boyunlarina qusul geldiyi zaman onlarla murdar eshya kimi reftar eder ve muddet basha catana qeder onlari evin bir kuncunde baglayar ve qabaqlarina yemek icmek qoyardilar. Qur'an bu qeyri insani davranisha son qoymagi emr ederek buyurur: "Kasibciliq uzunden ushaqlarinizi oldurmeyin.Sizin de onlarinda ruzisini Biz veririk" (Enam suresi,151-ci aye)
      Muqeddes Islam dini zuhur etmekle qadina itirilmish huquqlari qaytarmaqla yanashi, ona o vaxta qeder hec bir din ve hec milletde olmayan huquqlari verdi. Eger Islamdan evvel qadin hec bir huquqa malik deyildise, Islamin zuhur etmesi ile hem cemiyyetde uzerine dushen vezifelerin neden ibaret oldugunu derk etmeye hem de qazandigi yeni-yeni huquqlardan agah olmaga bashlayir. cahiliyyet dovrunde istenilen vaxt, istenilen shexse ere verilen qadin bundan bele yalniz yetkinlik yashina catdiqdan sonra ere verilmeli ve aile qurmaq istediyi sexsi secmek huququna malik olurdu. Aile qurmaq movzusunda qadina verilen huquqlardan biride aile qurmaq istediyi sexsden istediyi meblegde mehriyye teleb etmesi olur. Ictimai qanunlarin ozunde ehate eden Medine surelerinin birinde buyurulur: " Qadinlarinizin mehriyyelerini konul xoshlugu ile verin! Eger onlar qelben, oz raziliqlari ile bundan size bir shey bagishlasalar, onu halal olaraq, nushcanliqla yeyin! (Nisa suresi 4-cu aye)

Mehriyye ve ya bashiliq nedir ve o, kime mexsusdur?

        Qur'ani kerimde yalniz bir defe (Nisa suresi,4 aye)-Sidaqsedaq kimi qeyd olunan bu Ilahi hokum Islamin qadinlar ucun quvveye mindiyi hokmu dolgun shekilde ozunde eks etdirir.
         Mehriyye Kebin kesilerken kishinin oz heyat yoldashi ile shertleshdiyi ve boshandigi teqdirde, vermeli oldugu mal ve ya pul barede goturduyu ohdeciliye deyilir.Yuxarida qeyd olunan ayelerden bele me'lum olur ki, mehriyye yalniz qadinin ozune mexsusdur, onun miqdarinida yalniz onun ozu mueyyen ede biler. Bununla yanashi ayeden bir nece muhum meqam da uze cixir.
1- Mehriyyenin qadina verilmesi vacib ve zeruridir.
2-Qadinlara onlara verilen mehriyyenin heqiqi ve yegane sahibidirler.
3- Qadinin ailedeki maddi musteqilliyi.
4- Mehriyyenin qadinin ozune verilmesi.
6- mehriyye kishinin qadin uzerindeki borcudur.
7- Mehriyye minnetsiz olaraq konul xoshlugu ile verilmelidir.

        Tarixi menbeelerden bele me'lum olur ki,hele Islamdan evvel ki dovrlerde de mehriyye veriler, lakin tam ferqli xususiyyete malik olardi.Bele ki, qizini ve ya ixtiyarinda olan qadini bashqa birisine ere veren shexs birbasha teref muqabilinin qarshisina shert qoyar ve aldigi mehriyyeden qadina bir shey vermezdi. Bu ise sozun esl me'nasinda , insan alqi-satqisina benzeyirdi. Islamin tetbiq etdiyi mehriyye ise qadinin ictimai huquqlarini qoruyur ve ona tam musteqillik verirdi.

         "Nisa" suresinin 4-ci ayesi nazil olduqdan sonra, qadinlara ictimai huquqlarinin qorunmasinda bashqa bir selahiyyet verilir. Bundan bele onlar aile qurduqlari shexslerden istedikleri meblegde pul ve ya mal teleb ede bilerdiler.Butun hallarda oldugu kimi, Islam oz davamcilarina bunun da felsefesini izah edir. Islama gore, qadin mehriyye te'yin etmekle hem oz musteqilliyini,hem de gelecek heyatini sigortalamish olur.Islam qadina bele bir imtiyaz verse de, mehriyyenin te'yin olunmasinda insafli olmalarini ve teref muqabillerinden onlarin imkani daxilinde mehriyye istemelerini tovsiyye edir.
         Peygember (s) bu barede buyurur: " Menim ummetimin qadinlarinin en layiqlisi gozeluzlu ve mehriyyesi az olandir"
        O, eziz qizi Hezreti Fatimeni (e) Imam Eliye (e) ere vererken, onun maddi imkanlarini nezere alaraq, bir zehirli geyimin qiymetini mehriyye te'yin edir. Belece, numunevi ailenin numunevi temeli qoyulur. Sehabeler arasinda, hetta bir dirhem vermek iktidarinda olmayanlarda olur.Peygember (s) bu kimi shexslerin mehriyyesini bir nece Qur'an ayesi oyretmek qerar vererek, muselmanlarda evlenmeye qarshi tam ferqli musbet ehval-ruhiyye yaradaraq buyurur: " Mehriyyeniz adi demir uzuk olsa bele, aile qurun".