Əsas səhifə » 2010 May 26 » Aydan-aya
1:46 PM Aydan-aya | |
Aydan-aya Peygember (s.e.s) Miladi tarixle 622-ci ilde Mekkeden Medine sheherine hicret edir. On ilden sonra, yeni 632-ci ilde hemin sheherde dunyasini deyishir.632-634-cu illerde Ebu Bekr xelife olur, amma hemin dovrde de muselmanlar teqvim yaratmaq fikrine dushmurler. Ikinci xelife Omer ib Xettabin hakimiyyeti dovrunde xilafete Shamdan mektub gelir. Mektubun sonunda Shaban ayi qeyd olunur. Shaban ayinin tezece qurtardigi ve mektubun bele qisa muddetde Shamdan gelib cata bilmediyini nezere alaraq, onun xeyli evvel yazilmish oldugu ehtimal edilir. Bu sebebdende teqvin tertib etmek qerarina gelirler. Bashlangic olaraq, Peygemberin (s.e.s) movludu, ona peygemberliyin verilmesi ve bu kimi elametdar hadiseler teklif olunur. Lakin qeyd olunan hadiselerin hec birinin deqiq tarixi belli olmadigi ucun qebul olunmur. Imam Eli (e) bahslangic olaraq, Peygemberin (s.e.s) Mekkeden Medineye hicret etmesini teklif edir. Imam Eli (e) buyurur:" Hemin gunu hamimiz xatirlayaq, haminiz o gunu yashamish, canli shahidi olmushuq. Hemin gunu qebul etsek, daha meqsedeuygun olar". Xilafet ve muselmanlar teklifle razilashir ve hemin gun taxiri bashlangic teyin olunur. Bu hadise Miladin 638-ci ilinde bash verir. Peygemberin (s.e.s) hicreti sefer ayinin 24-den bashlayib Rebiul-evvel ayinin 8-dek davam etse de, aylarin ardicilliginda deyishiklik ederek, tarixin ilk ayini Meherrem ayinin 1-i qerar verdiler. Hemin gunden Meherrem ayinin 1-e dekhesablamaga bashlayirlar. Hemin il Meherrem ayinin 1-i miladi 622-ci ilin 16 iyulunda tesaduf edir. Hicri-qemeri teqvim 354,3671 gune beraber oldugundan erebler her 30 ildenbir 11-ni uzun (355 gun) il, 19-nu ise adi il (354 gun) kimi qebul etmishler. Bu zaman 30 illik dovr erzinde 0, 01 gunluk xeta alinir ki, bu da 3000 ilde 1 gun demekdir. Meherrem (30 gun) Hicri-qemeri teqviminin 1- ayi. Haram ve muqeddes menasini ifade edir. Muqeddes ay hesab olunur. Erebler bu ayda muharibe etmezdiler. Kerbela hasisesi ile elaqedar matem ayi hesab olunur. Sefer (29 gun) Hicri-qemeri teqviminin ikinci ayi. Bosh menasini verir. Cahil erebler onu "Nacir" de adlandirirlar. Sefer ayi haram (muqeddes) hesab olundugundan bu muddetde muharibe etmez ve hemin ay sona catandan sonra oz qebilelerine elibosh (qenimetsiz) qayidirlar. Ele bu sebebden bu ay bosh adlandirirlar. Rebiul-axir (29 gun) Hicri-qemeri teqviminin dorduncu ayi. " Yazin axiri" kimi tercume olunur. Bu aya hem de "Rebius-sani", yeni ikinci bahar deyirler. Cemadiyish-evvel (30 gun) Hicri-qemeri teqviminin beshinci ayi. "Cemede" soyuq demekdir. Qish feslinin ayidir. Aya bele ad qish fesline tesaduf etdiyi ucun verilmishdir. Rebiul-evvel (30 gun) Hicri-qemeri teqviminin ucuncu ayi. "Rebi" ereb dilinde yaz demekdir. Ayin adi "yazin evveli" menasina uygun gelir. Peygember (s.e.s) mehz bu ayin 17-cinde dunyaya gelir. Mehz bu ayin 10-da Hezret Xedice ile aile qurur. Cemadiyul-axir (29 gun) Hicri-qemeri teqviminin altinci ayi. "Soyuqlarin sinu" menasini verir. Bu aya hem de " Cemadiyus-sani", yeni ikinci qish deyirler. Receb (30 gun) Hicri-qemeri teqviminin yedinci ayi. "Ircebun" sozundendir, "muharibeden, hucumdan azunu qoru" menasindadir. Erebler bu ayda muharibe etmezler. Peygember (s.e.s) bu ay haqda buyurur:" Receb cennetde axan cayin adidir. Onun suyu baldan shirin, sudden agdir. Kim bu ayda oruc tutarsa, hemin cayin suyundan ona vererler". Seban (29) Hicri-qemeri teqviminin 8-ci ayi. "Tesebee" kelmesindendir, "getmek, dagilishmaq" menalarini ifade edir. Cahil erebler onu "Azil" de adlandirirlar. Aya bele bir ad tez kecdiyi ve xeyir-bereketin cox oldugu ucun verilmishdir. Bu ayda oruc tutub ibadetle meshgul olmagin cox savabi vardir. Ramazan (30 gun) Hicri-qemeri teqviminin doqquzuncu ayi. Orucluq ayidir. "Remeze" isti, od, atesh, yandirici isti menasindadir. Bu ayda muselmanlar oruc tutar ve bashqa vaxtlardan daha cox ibadetle meshgul olarlar. Ramazan rehmet ve basgishlanma ayidir. Sevval (29 gun) Hicri-qemeri teqviminin onuncu ayi. "Sele" sozundendir, "qaldir apar" menasini ifade edir. Zilqede (30 gun) Hicri-qemeri teqviminin an birinci ayi. Tercumede "evde otur" demekdir. Erebler bu ayda muharibe etmezdiler. Zilhicce (29 ve ya 30 gun) Hicri-qemeri teqviminin on ikinci ayi. "Hecc ayi" menasini ifade edir. Islam dini zuhur etdikden sonra muselmanlar bu ayda vacib hecc ziyaretini yerine yetirmeye bashlayirlar.Erebler bu ayda muharibe etmezdiler. | |
|
Total comments: 0 | |