| Main » Files » İslam » Cəfəri məktəbinin əsasları |
PEŞAVER GECƏLƏRİ
| 2012-11-05, 11:50 AM | |
PEŞAVER GECƏLƏRİ: Hz. Peyğəmbər (s. a. a) Günortayla İlkindi və Axşamla Şam Namazını Cem və Tefrik Edirdi
BİRİNCİ İCLAS Dəvətçi: Əvvəl bunu söyləyim, bəylər də (məclisdəki alimlərə işarə) bilirlər ki feri məsələlərdə alimlər arasında ixtilaf çoxdur. Necə ki sizin dörd məzhəb imamlarınız arasında da çox ixtilaflar vardır. Sonra; "şiələrin əməli Rəsulullahın sünnəsinə aykırıdır" şəklindəki buyurduğunuz sözə gəlincə; məsələni sizə səhv köçürmüşlər. Çünki O Həzrət namazı bəzən cem və bəzən də tefrik (ayıraraq) əda edirdi. Nevvab: (Öz alimlərinə dönüb) "Görəsən Rəsulullah (s. a. a) cem və tefrik şəklindəmi namaz kılıyordu?" deyə soruşdu. Hafiz: "Ümmətin zəhmət və çətinliyə düşməməsi üçün yalnız səfər, yağış vs. üzr zamanlarında belə edirdi. Amma səfərdə olmadığında namazlarını daim tefrik şəklində əda edirdi. Sanıram qiblə sahib səfəri xəzər (vətən) sanıb yanılmışlardır." Dəvətçi: Xeyr yanılmadım, buna yəqinim var; hətta öz rəvayətlərinizdə belə varid olmuşdur ki, Həzrəti Rəsulullah bəzən vətəndə və heç bir üzrü olmadan namazlarını cem şəklində əda etmişlər. Hafiz: "Sanıram Şiə rəvayətlərini bizim rəvayətlərlə karıştırmışsınız." Dəvətçi: "Şiə rəvayətlərinin bu mənaya (namazın cem şəklində qılınmasına) ittifaqları vardır, söz sizin rəvayətlər haqqındadır; bir çox səhih rəvayətlər sizin sihah və mötəbər kitablarınızda bu babda varidə olmuştur." Hafiz: "Mümkünsə onların yerlərini belirtiniz." Dəvətçi: Müslim min Haccac öz sihahında "əl-Cemi Beyne'es- Salateyni fil Hazar" babında ravilerin silsiləsini nəql edərək İbni Abbasdan belə nəql etmişdir: "Rəsulullah (s. a. a), günortayla ilkindi və axşamla şam namazını heç bir qorxu və səfərdə olmadan cem olaraq kıldı." Yenə İbni Abbas belə nəql etmişdir: "Rəsulullahla (s. a. a) səkkiz rükət günortayla ilkindi namazını və yeddi rükət də axşamla şam namazını cem olaraq kıldım." Eyni hədisi İmam Əhməd min Hənbəl, Müsnedin birinci cüzündə digər bir hədis də əlavə edərək nəql etmişdir; İbni Abbas belə dedi: "Rəsulullah (s. a. a) Mədinədə iqamət etdiyi halda yolçu olmadığı halda yeddi səkkiz rükət namaz qıldı (yəni günortayla ilkindini və axşamla da şamı cem etti)." Müslim, bu qabildən bir neçə hədis nəql edir; o yerə qədər ki belə yazır: Abdullah min Şakik belə dedi: "Bir gün ilkindi vaxtından sonra İbni Abbas bizə xütbə oxuyub söhbət edirdi (danışması o qədər sürdü ki) günəş batdı, ulduzlar çıxdı və xalqın; "Əs-salat! Es-salat" (Namaz! Namaz!) səsləri yüksəldi, amma İbni Abbas etina etmədi. Bu əsnada Məni Temimdən olan bir adam yüksək bir səslə; "Əs-salat! Es-salat!" deyə qışqırdı. Bunun üzərinə İbni Abbas cavab olaraq belə dedi: "Anasız! Sünnəsi mənə öyrətməkmi istəyirsən? (Halbuki mən) Rəsulullahın günortayla ilkindi və axşamla da şam namazlarını cem etdiyini gördüm" Abdullah deyir ki; onun bu sözündən ürəyimdə bir vəsvəsə icad oldu, buna görə Əbu Hureyrenin yanına gedib bu məsələni ona soruşdum, Əbu Hureyre də onu təsdiq etdi və bu məsələ İbni Abbasın söylədiyi kimidir dedi. Yenə başqa bir göndər Abdullah min Şakiki Ağılıdan belə nəql edir: "Abdullah İbni Abbasın danışması o qədər uzun sürdü ki, artıq hava qərar idi; bir adam üç dəfə ard arda; "əs- salat" deyə qışqırdı. Bunun üzərinə İbni Abbas əsəbiləşərək belə dedi: "Anasız! Sənmi namazı (mənə) öyrədirsən? Halbuki biz Rəsulullahın zamanında iki namazın arasını cem ediyorduk." Yenə sizin böyük alimlərinizdən olan Zerkani, İbni Malikin "Muvatta" kitabının şərhinin birinci cüzündə "əl tərəfindənmi Beyn'es- Salateyn" babında Əmr min Hirem, o da Əbi Şasa vasitəsiylə Nəsəsidən belə nəql edir: "İbni Abbas Basrada günortayla ilkindi və axşamla da şam namazını onların arasında bir fasilə (ara) vermədən cem edərək edirdi və; "Rəsulullah (s. a. a) namazı bu şəkildə əda ediyordu" diyordu." Yenə Müslim Səhihdə, Malik Muvattanın "Cemin Beyn'es Salateyn" babında imam Əhməd min Hənbəl "Müsned"de ravilerin silsiləsini nəql edərək Səid min Cübeyr, o da İbni Abbasdan belə dediyini nəql etmişlər: "Rəsulullah (s. a. a) günortayla ilkindi namazını Mədinədə heç bir qorxu və səfər olmadan cem olaraq kıldı." Əbu Zübeyr belə deyir: Səidə; "Niyə Peyğəmbər (s. a. a) namazı cem olaraq kılıyordu?" deyə soruşduğumda dedi ki: Mən də eyni sualı İbni Abbasa soruşdum, o da cavab olaraq; "Çünki Peyğəmbər (s. a. a) ümmətinin çətinlik və məşəqqətə düşməsini istemiyordu" dedi. Yenə bir neçə hədisdə İbni Abbasın belə dediyini nəql edirlər: " Rəsulullah (s. a. a) günortayla ilkindi və axşamla şam namazını, heç bir qorxu və yağış olmadan (ara vermədən) cem etti." Bu babda çox hədislər nəql etmişlər. Amma namazı cem faktorun/etmənin caiz olmasına dair daha açıq dəlil "Cemin Beyn'es Salateyn" adıyla təyin olunan bablardır; cem hədislərini adı çəkilən babda nəql etmənin özü, namazı cem olaraq (ara vermədən) etmənin mütləq caiz olmasına bir dəlildir. Belə olmasaydı o zaman hər biri (yəni vətəndə cem etmək və səfərdə cem etmək) üçün xüsusi bir bab ayırmaları lazım idi. Buna görə də, sizin sihah və mötəbər kitablarınızda naklolunan hədislər, namazın həm səfərdə və həm də vətəndə cem olaraq etmənin caiz olmasıyla əlaqədardır. Hafiz: Səhihi Buxari də belə bir bab və bu növ rəvayət yoxdur. Dəvətçi: Birincisi; Müslim, Nəsəsi və Əhməd min Hənbəl kimi Sihah sahiblərinin, Səhihi Müslim və Səhihi Buxarini şərh edənlərin və öz digər böyük alimlərinizin nəql etmələri hədəf və məqsədimiz üçün kifayətdir. İkincisi; Buxari bəy də digərlərin nəql etdiyi rəvayətlərin eynisini öz Səhihində zikr etmişdir, lakin tam bir hiyləgərliklə öz yeri olan "Cemin Beyn'es Salateyn" babı yerinə başqa bir yerdə nəql etmişdir. Əgər "Təxirik- zohr ilel əsr min kitabı mevakit'is salat" və "Zikr'ul- İşə vəl Atemet" və "Vakt'ul- Mağrib" balarını oxucu diqqət yetirsəniz bu cem hədislərinin hamısını görmüş olarsınız. Buna görə də, "Cemin- Beyn'es Salateyn" babında icaze və sənəd ünvanıyla nəql edilən hədislər, Respublika (Əhli Sünnə) alimlərinin əqidəsidir, öz sihahlarında belə bu hədislərin səhhətinə təsdiq etmişlər. Necə ki Allame Nevevi Səhihi Müslimin şərhində, Askalani, Əzələdələni və Zəkəriyyəsi Ənsarı Səhihi Buxariyə yazdıqları şərhlərində və Zerkani Malikin Muvattasına yazdığı şərhdə və sizin digər böyük alimləriniz hədisləri xüsusilə İbni Abbasın hədisini nəql etdikdən sonra onun səhhətinə və ümmətin məşəqqət və çətinliyə düşməməsi üçün bu hədislərin namazın vətəndə cem olaraq qılınmasının açıq bir dəlili olduğuna etiraf etmişlər. Nevvab: "Rəsulullahdan namazın cem qılınmasına dair bəzi hədislər çatmasına baxmayaraq alimlərin onun hökmünə zidd əməl etmələri necə mümkün olabilir?" Dəvətçi: Rəsulullahdan (s. a. a) çatan hədislərə zidd əməl etmək yalnız bu mövzuya məxsus deyil; daha sonraları buna bənzər çox şeylərin olduğunu anlayacaqsınız. Xüsusilə bu mövzuda Əhli Sünnənin fakihleri ya dar düşüncələrindən, ya anlamadığım başqa bir şeydən ötəri o etibarlı hədisləri, zahire zidd soyuq şərhlərlə dəyərdən salmışlar. Məsələn belə deyirlər: "Əgər bu hədislər qorxu yağış və palçıq kimi üzr zamanlarına aittir." İşdə sizin imam Malik, imam Şafisi və Mədinə alimlərindən bir qrup kəsləriniz o şərh üzrə fətva vermişlər. Halbuki belə bir əqidə və fətvanı, İbni Abbasın; "Min qeyri havfin vela metar..."[14] şəklindəki hədisi açıqca rədd etməkdədir. Bəziləri də belə demişlər: "Əgər hava buludlu imiş, vaxt yaxşıca bilinməmiş, günorta namazını etdikdən sonra buludlar dağılmış, ilkindi vaxtının girdiyini görmüşlər deyərkən ilkindi namazını etmişlər, işdə bundan ötəri günortayla ilkindi namazı cem olaraq (ara verilmədən) kılınmıştır." Bu şərhdən daha soyuq bir şərh olduğunu zənn etmirəm. Guya belə şərh edənlər, namaz qılan şəxsin Rəsulullah (s. a. a) olduğunu düşünməmişlər idi. Buludun olub olmaması Rəsulullah üçün bir əsər təşkil etməz. Çünki O Həzrətin elmi, səbəblərə bağlı deyildi; O Həzrət bütün səbəb və əsərlərə mühit idi. Belə dar düşüncəli kəslərin əllərində heç bir dəlil yoxdur. Belə bir şərhin batilliyi axşam və şam namazının cem olmasında sabitdir. Çünki axşam və şam namazında buludun olub olmamasının heç bir əsəri yoxdur; üstəlik belə bir şərh hədislərin zahirlerine də zidddir. İfadə etdiyimiz kimi İbni Abbasın xitabı o qədər uzun sürdü ki dinləyicilər yüksək bir səslə; "es-salat" deyərək ulduzların çıxdığını və namaz vaxtının yetişdiyini xatırlatdılar. Amma bununla birlikdə İbni Abbas (hibri ümmət) qəsdən axşam namazını şam namazının vaxtına qədər təxir etdi; o zaman hər iki namazı birlikdə etdi. Əbu Hureyre də Rəsulullahın bu şəkil namaz qıldığına etiraf etmişdir. -Əlbəttə bu növ şərhlər bizim yanımızda etibarsızdır. Hətta sizin böyük alimləriniz də bu şərhləri rədd etmişlər və bunları hədislərin zahirinə zidd bilmişlər- Necə ki sizin böyük alimlərinizdən Şeyh'ul- İslam Ənsarı "Tuh'fet'ül- Bahri fi Şərhi Sahih'il- Buhari" kitabında, "Salatıq- Zohr Tərcümə Əsri vəl Məğribi Tərcümə İşa" babında, eyni şəkildə Allamesi Əzələdələni "İrşad'üs- Sari fi Şərhi Səhihi Buhari" kitabının ikinci cüzündə, Səhihi Buxarini şərh edən digər kəslər və öz araşdırmaçı alimlərinizdən çox sayda insanlar bu növ şərhləri hədislərin zahirinə zidd bilmişlər. Namazın tefrik (ayrı) olaraq qılınmasının lazımlılığına bağlılıq, seçimin- bilə müreccih və təsisin- bilə muhassıstır.[15] Nevvab: Elə isə bu iki qrup Müsəlman qardaşın bir-birinin canına düşməsinə, adavet gözüylə bir-birlərinə baxmasına və bir-birlərinin əməllərini pisləməsinə səbəb olan bu ixtilaflar haradan doğulmuşdur? Dəvətçi: Birincisi; "Bu iki qrup Müsəlman bir-birlərinə adavet gözüylə bakıyor" dediyiniz sözə gəlincə Əhli Beyt və risalət xanədanının şiələr camaatını müdafiə etmək məcburiyyətindəyəm. Çünki Şiə camaatı qətiliklə Əhli Tesennün qardaşların alim və avamına adavet və təhqir gözüylə baxmırıq, hətta onarı öz qardaşlarımız bilirik. Amma təəssüf ki, Əhli Tesennün qardaşlar xarici, həvaric, nevasib və Əməvilərin təbliğatları təsirində qalaraq qiblə, kitab, peyğəmbərlik, bütün fərz və müstəhəb ehkama əməl etmək, böyük günah və masiyetleri tərk etmək istiqamətində özləriylə ortaq olan Şiə qardaşlarını Rafızi, müşrik və kafir bilmiş onları özlərindən ayırmış və adavet gözüylə onlara baxmışlar. İkincisi; "Bu ixtilaflar haradan doğmuştur?" deyə buyurdunuz; yanıq ürəklə ifadə etməm lazımdır ki bu ixtilafın təməlini təyin edilin Allah canını yandırsın. İndi bu növ ixtilafların haradan qaynaqlandığını ifadə edəcək bir vaxtımız yoxdur. İnşaallah sonrakı gecələr bəzi münasibətlər səbəbindən pərdələr qalxacaq o zaman özünüz həqiqətin nə olduğunu anlayacaqsınız. Üçüncüsü; namazın cem və tefrik şəklində qılınmasına gəlincə, Əhli Sünnə fakihleri mütləq sənəd və icazəyə (caizliyə) dəlalət edən adı çəkilən hədislərin, ümmətin rahatlığı və çətinliyə düşməməsi üçün üzrlü zamanlara aid olduğunu söyləmişlər. Amma bilmirəm onlar nə üçün belə soyuq şərhlər edir və üzr olmadan namazların cem qılınmasını caiz bilmirlər. Hətta Əbu Hənifə və ona tabe olanlar kimi onlardan bəziləri namazı cem olaraq etməyi mütləq (istər üzrlü istər üzrsüz, istər vətəndə istəsə səfərdə olsun) məhrum etmişlər. Amma Şafisi, Maliki və Hambeliler bütün üsul və füruda ixtilafları olmalarıyla birlikdə, həcc, ümrə vs. kimi səfəri mübah olan yerlərdə namazın cem olaraq qılınmasına icazə vermişlər. Amma Şiə alimləri Resulullah(s.a.a)ın buyruğu lazımınca haqq və qərbli bir-birindən ayıran və qiyamət gününə qədər Qurandan ayrılmayacaq olan Hz. Peyğəmbərin (bütün günahlardan tərtəmiz olan) Əhli Beytinə uyğun gələrək namazın mütləq (istər səfərdə, istər vətəndə, istər üzrlü, istəsə üzrsüz olsun) cem qılınmasının caiz olduğuna hökm etmişlər. Bu icazə, namaz qılanın təşəbbüsünə buraxılmışdır; yəni namaz qılan bir kimsə günortayla ilkindi və axşamla şam namazını asanlıq və rahatlıq üçün cem olaraq bir vaxtda və ya tefrik olaraq fəzilət vaxtlarında etmək üçün təşəbbüs sahibidir. Əlbəttə tefrik şəklində (ayrı olaraq) və fəzilət vaxtlarında qılınması cem etməkdən daha fəzilətlidir. Necə ki bu məsələ Şiə alimlərinin elmihal kitablarında kamil bir şəkildə zikr edilmişdir. Amma ümumiyyətlə xalqın məşğuliyyət və çətinlikləri çox, az bir fəzilətlə namazın qəza olma qayğısı da mümkün və müqəddəs İslam şəriətinin hədəfi də xalqı çətinlik və məşəqqətə salmamaq olduğundan ötəri şiələr namazlarını cem olaraq edirlər. Siz hörmətəlayiq bəylərin və bizə qəzəb və hirslə baxan digər Əhli Sünnə qardaşların ağıllarına ilişən sualların işıqlığa qovuşması üçün bu miqdar cavabın kafi olacağını sanıram. İrəlidə daha əhəmiyyətli mövzular söz mövzusu ediləcəyindən ötəri əvvəlki əsl müzakirəmizə dönməmiz yaxşı olar. Çünki əsl əhəmiyyətli məsələlər həll edildiyində cüzi məsələlər də halıyla həll edilib həll olacaq. Hafiz: Birinci celesede alicənabın məlumatının nə dərəcədə yüksək olduğunu və həmsöhbətimizin sıravi bir kimsə olmadığını və kitablarımızdan kamilen xəbərdar olan bir şəxs olduğunu anladığımızdan ötəri çox xoşbəxtəm. Buyurduğunuz kimi əvvəlki söz mövzusu edilən söhbəti izləməmiz daha yaxşı olar. Alicənabın icazəsiylə bunu izah etmək istəyirəm; alicənabınız ki fəsih və yetkin bir bəyanla Hicazı və Haşimilerin belə tərtəmiz bir nesebe sahib olduqlarını sabit etdiniz, necə oldu da Atəşpərəst (atəş perest) mərkəzi olan İrana getdiniz? Bu hicrətin xəstəlik və tarixini bəyan etsəniz çox məmnun olarıq. [14] - Yəni heç bir qorxu və yağış olmadan... [15] - Seçimin bilə müreccih, iki yanı musavi olan bir şeyin bir tərəfini dəlilsiz olaraq digərinə seçməyə deyilir. Seçimin bilə muhassıs da dəlilsiz olaraq küllü və ümumi olan bir hökmü müəyyən bir vəziyyətə və ya bir fərdə məxsus etməyə deyilir. | |
| Views: 772 | Downloads: 0 | Rating: 0.0/0 | |
| Total comments: 0 | |
