Main » Files » Əhkam » Şəri məsələlər |
Fitrə zəkatı
2013-06-03, 2:14 PM | |
Məsələ
1692: Fitr bayramı gecəsinin qürubundan qabaq həddi-büluğa çatmış, aqil
və imkanlı olan bütün şəxslərə zəkatın fitrəsi vacibdir. Yəni gərək özü
və onun çörək yeyənləri (ailə üzvlərindən biri kimi) sayılan hər nəfər
üçün, buğda, arpa, xurma, kişmiş, düyü, qarğıdalı və s. kimi o
məntəqənin yemək növlərindən sayılan qidalardan bir sa (təqribən 3 kq.)
müstəhəqqə verməlidir. Əgər bunlardan hər hansının pulunu versə,
kifayatdir. Məsələ 1693: İmkanlı şəxs
dedikdə iş, alver yolu ilə özünün və ailəsinin illik xərclərini ödəyə
bilənlər nəzərdə tutulur. Belə olmayan şəxs fəqirdir, ona fitrənin
zəkatı vacib deyil və fitrə zəkatını ala bilər. Məsələ
1694: İnsan fitr bayramı gecəsinin qürubundan qabaq- böyük-kiçik,
müsəlman- kafir, xərcləri özünə vacib olan şəxslər- xərcləri özünə vacib
olmayan şəxslər olmasından, onun yanında yaşayıb-yaşamamasından asılı
olmayaraq- ailə üzvlərindən sayılanların fitrələrini verməlidir. Məsələ
1695: Başqa bir şəhərdə yaşayan ailə üzvlərindən bir şəxsi onun
malından fitrəsini ödəməsi üçün vəkil etsə və onun bu işi görəcəyindən
xatircəm olsa, kifayat edər. Məsələ
1696: Qonaq ev sahibinin icazəsi ilə fitr bayramı gecəsinin qürbundan
qabaq (evə) gəlib, onun çörək yeyəni sayılsa (yəni, bir müddət yanında
qalmaq fikrində olsa) qonağın zəkatını vermək vacibdir. Lakin, yalnız
bayram gecəsi üçün dəvət olunubsa, onun zəkatı ev sahibinə vacib deyil.
Ev sahibinin razılığı olmadan (evə) gəlibsə, vacib ehtiyata əsasən, onun
fitrəsini verməlidir. Onu, xərcini verməyə məcbur edən şəxsin hökmü də
yuxarıdakı hökmlə eynidir. Məsələ 1697:
Əgər qürubdan qabaq uşaq həddi-büluğa çatsa, dəli ağıllansa, fəqir
imkanlı olsa, gərək fitrənin zəkatını versin. Lakin, (yuxarıda qeyd
edilən şərtlər) qürubdan sonra olsa, zəkatın fitrəsi lazım deyil. Amma,
bayram gününün günortasından öncəyə qədər deyilən şərtlər olarsa, zəkat
fitrəsinin verilməsi müstəhəbdir. Məsələ
1698: Fəqir bir şəxsin yalnız 1 sa (təqribən 3 kq.) buğda və ona oxşar
ərzağı olduğu halda, zəkat fitrəsini verməsi müstəhəbdir. Əgər ailəsinin
də fitrəsini ödəmək istəsə, 1 sanı fitrə qəsdi ilə onların birinə və o
da eyni məqsədlə onu ayrısına versin və (beləcə) sonuncu ailə üzvünə
qədər (davam etsin). Sonradan onu özlərindən olmayan bir şəxsə vermələri
yaxşıdır. Əgər onlardan biri kiçikdirsə (səğir), başçısı onun əvəzinə
qəbul edib ayrı şəxsə versin. Məsələ
1699: Əgər fitr bayramı gecəsinin qürbundan sonra uşağı dünyaya gəlsə,
yaxud bir şəxs onun çörək yeyəni olsa, onun fitrəsini verməsi vacib
deyil, müstəhəbdir. Məsələ 1700: Kiminsə
çörək yeyəni olan bir şəxs qürubdan qabaq başqa birinin çörək yeyəni
sayılsa, onun fitrə zəkatı ikinci şəxsin öhdəsindədir. Məsələn, qız
qürubdan qabaq ər evinə köçərsə, zəkatını əri verməlidir. Məsələ
1701: Əgər insanın zəkat fitrəsi başqasına vacib olsa, onun özünə vacib
deyil. Lakin, əgər ona vacib olan şəxs ödəməsə, vacib ehtiyata əsasən,
bacarırsa özü versin. Məsələ 1702:
İnsanın zəkat fitrəsi başqasına vacib olduğu halda özü onu ödəsə,
üzərindən götürülməz. Əgər qarşı tərəfin icazəsi ilə baş tutsa,
istisnadır. Məsələ 1703: Əgər əri
tərəfindən xərcləri ödənilməyən qadın başqasının çörək yeyənidirsə,
fitrəsi çörəyini yediyi şəxsin öhdəsindədir. Əgər qadın imkanlı olduğu
üçün şəxsi malından xərcləyirsə, fitrəsini şəxsən özü verməlidir. Məsələ 1704: Seyid olan şəxs qeyri-seyiddən zəkat ala bilməz. Məsələ
1705: Ana və yaxud dayədən süd əmən körpənin fitrəsi, ana və yaxud
dayənin xərclərini ödəyən şəxsin öhdəsindədir. Əgər körpənin şəxsi
malından xərclərini götürürlərsə, onun fitrəsi nə özünə və nə də
özgəsinə vacib deyil. Məsələ 1706: Əgər bir şəxs ailəsinin xərclərini haram maldan verirsə, onların fitrəsini halal maldan verməsi vacibdir. Məsələ
1707: Əgər insan bir kəsi əcir edib, xərclərini verməsini (bir xidmətçi
kimi) şərt etsə, onun fitrəsini verməlidir. Lakin verdiyi xərclər
fəhlələrin əmək haqlarının bir hissəsi sayılarsa, onların fitrəsi iş
sahibinə vacib deyil. Habelə, mehmanxana və ona oxşar yerlərdə çalışan
fəhlələr adət üzrə yeməklərini orada yeyir və bu, həqiqətdə, onların
məvaciblərindən sayıldığı üçü, işçilərin fitrəsi iş sahibinə deyil,
özlərinə vacibdir. Məsələ 1708: Hərbi
hissə və döyüş meydanlarında olan əsgərlərin xərcləri dövlətin
öhdəsindədir. Lakin, onların fitrəsi dövlətə vacib deyil. Əgər (deyilən)
şərtlər onlarda varsa, öz zəkat fitrələrini şəxsən verməlidirlər. Məsələ
1709: Əgər bir nəfər ayın son gününün qürbndan sonra dünyadan getsə,
gərək onun və ailəsinin fitrəsini malından versinlər. Lakin, əgər
qürubdan qabaq ölsə vacib deyil. Ailəsi vacib fitrənin şərtlərinə malik
olduğu halda, özləri fitrə zəkatlarını ödəməlidirlər. Fitrə zəkatının istifadə olunduğu yerlər Məsələ
1710: Vacib ehtiyata əsasən, zəkatın fitrəsini müsəlman, on iki imam
şiəsi olmaq şərti ilə yalnız fəqir və miskinlərə verməlidirlər. Habelə,
ehtiyaclı olan şiə uşaqlarına da, onlar üçün istifadə edib, yaxud
uşaqların başçıları vasitəsi ilə onlara sahib çıxmalarından asılı
olmayaraq, fitrə vermək olar. Məsələ
1711: Fitrə alan fəqirin adil olması lazım deyil. Lakin, vacib ehtiyata
əsasən, içki içən və ya açıq-aşkar böyük günahlar edən, həmçinin,
fitrəni Allaha günah edilən yerlərdə istifadə edən şəxslərə fitrə
verilməsin. Fitrə zəkatının hökmləri Məsələ 1712: Vacib ehtiyata əsasən, fəqirə illik xərclərindən artıq və bir sadan (təqribən 3 kq.) az verilməsin. Məsələ
1713: Əgər bir sanın yerinə, bir sa adi ərzağın qiyməti qədər olan
yarım sa yaxşı mal verilsə kifayat deyil. Əgər onu fitrənin qiyməti məqsədi ilə də versə, eybi var. Məsələ
1714: İnsan, hər ikisinin qarışığı o məntəqənin adi yeməklərindən
sayıldığı halda, sanın yarısını bir növdən (məsələn, buğdadan), yarısını
isə başqa növdən (məsələn, arpadan) verə bilər. Məsələ
1715: Fitrənin zəkatı verildikdə ehtiyaclı qohumları yadlardan, sonra
ehtiyaclı qonşuları digərlərindən, habelə, ehtiyaclı olan elm əhlini elm
əhli olmayanlardan önə salmaq müstəhəbdir. Məsələ
1716: Əgər fəqir hesab edib bir şəxsə fitrə verilsə, sonradan fəqir
olmaması məlum olsa, o malı geri alıb müstəhəqqə verə bilər. Əgər geri
almasa gərək öz malından fitrəni versin. Əgər aradan gedibsə, fitrəni
alan şəxs aldığının fitrə zəkatı olduğunu bilsə, gərək onun əvəzini
versin. Belə olmadığı halda əvəzini vermək ona vacib deyil. Əgər fitrə
verən şəxs fəqir axtarışında səhlənkarlıq etməyibsə ona da bir şey vacib
deyil. Məsələ 1717: Ehtiyacı olmasını
iddia edən şəxsə fitrə zəkatı vermək olmaz. Gərək onun fəqir olmasına
əmin olsun. Ən azı xarici görünüşündən (fəqir olmasını) güman etməlidir.
Yaxud, əvvəllər fəqir olduğunu bilir, (hazırda isə) fəqirliyinin aradan
getməsi məlum deyil. Fitrə zəkatının müxtəlif məsələləri Məsələ
1718: Malın zəkatında olduğu kimi, fitrənin zəkatında da qürbət qəsdi
lazımdır. Yəni, Allahın əmrinə itaət etmək məqsədi ilə fitrə zəkatı
verilməlidir və fitrə niyyəti də şərtdir. Məsələ
1719: Fitrə zəkatını ramazan ayından qabaq vermək olmaz. Verdiyi halda
isə, Fitr bayramı günü yenidən verməlidir. Vacib ehtiyata əsasən,
mübarək ramazan ayında da verməsin. Lakin, əgər ramazan ayından əvvəl,
yaxud ramazan ayında fəqirə borc versə, ona fitrə vacib olandan sonra öz
borcunu fitrə yerinə hesab etməsinin maneəsi yoxdur. Məsələ
1720: Fitrə zəkatında insanın şəxsən yediyi yemək meyar götürülür.
(Həmin) şəhər və yaxud məntəqənin adi yeməkləri meyar sayılır. Belə olan
halda, həmişə düyü yeyən şəxs fitrə zəkatını buğdadan verə bilər. Məsələ
1721: Fitrə zəkatında ərzağın yerinə pul vermək olar. Məsələn, bir
"mən” buğdanın qiymətini hesablayıb onun pulunu o ünvanla fəqirə verə
bilər. Lakin, gərək diqqət edilsin ki, qiymətin meyarı rəsmi və topdan
satış qiymət yox, azad bazarda müxtəlif şeylər satılandır. Başqa ifadə
ilə desək, fəqir ona verilən pula həmin malı bazardan ala bilməlidir. Məsələ
1722: Fitrə üçün verilən buğda və s. torpaq və ayrı şeylərlə qarışıq
olmamalıdır. Çox az miqdarda olub, saya gəlmədikdə, istisnadır. Məsələ 1723: Fitrə zəkatını eyibli maldan vermək olmaz. Lakin, camaatın çox istifadə etdiyi yemək növündən olarsa, eybi yoxdur. Məsələ
1724: Bir neçə nəfərin fitrə zəkatını verən şəxsin hamısını bir növ
maldan verməsi vacib deyil. (Məsələn) bəziləri üçün buğda, bəziləri üçün
də arpa verə bilər. Məsələ 1725: Fitrə
zəkatının verilmə vaxtı Fitr bayramı günü, namaz qılmazdan əvvəldir. Bu
baxımdan, fitr bayramı namazını qılan şəxs gərək fitrəni namaz qılmazdan
əvvəl versin. Lakin, əgər bayram namazı qılmırsa, bayram gününün
zöhrünə qədər gecikdirə bilər. Məsələ
1726: Əgər fəqirə əli çatmırsa, öz malından bir miqdar fitrə niyyəti ilə
ayırıb, nəzərdə tutduğu və yaxud hər bir müstəhəqq üçün kənara qoya
bilər. Onu verdiyi hər bir vaxtda fitrə niyyəti etməsi vacibdir. Məsələ
1727: Əgər fitrə zəkatının verilməsi vacib olan vaxtda fitrə verməyə və
yaxud kənara qoymasa, ehtiyata əsasən, sonradan "ma fiz-zimmə”- əda və
qəza qəsdi etmədən fitrəni verməlidir. Məsələ 1728: Fitrə üçün kənara qoyduğu malı başqa bir malla əvəz edə bilməz. Gərək onun özünü fitrə üçün versin. Məsələ
1729: Əgər fitrə üçün kənara qoyduğu malı səhlənkarlıq edib fəqirə
vermədiyindən aradan getsə, onun əvəzini verməlidir. Lakin (fəqirə) verə
bilmədiyi və (onun) qorunmasında səhlənkarlıq etmədiyi halda, ona bir
şey vacib olmaz. Məsələ 1730: Əgər insan, qiyməti fitrədən çox olan malının bir miqdarını fitrə verəcəyini niyyət etsə, eybi yoxdur. Məsələ
1731: Vacib ehtiyata əsasən, fitrə zəkatı həmin məntəqədə istifadə
edilməlidir. Məsələn, ayrı şəhərdə olan qohumları üçün göndərə bilməz.
Əgər o məntəqədə müstəhəq olmadıqda isə istisnadır. O məntəqədə
müstəhəqq olduğu halda fitrəni başqa bir şəhərə apardıqda tələf olsa,
zamindir. Lakin, şəriət hakimi ehtiyaclıların məsləhəti üçün onu ayrı
şəhərə aparmalarını icazə verə bilər. Məsələ
1732: Əvvəllər qeyd edildiyi kimi, vacib ehtiyata əsasən, fitrə
zəkatını fəqir və miskinlərdən başqa yerlərdə istifadə etmək olmaz.
Habelə, onunla iş yerləri açıb mənfəətini ehtiyaclıların xidmətində
qoymaq olmaz. Lakin, onunla ehtiyaclı şəxslər üçün, məişətlərini təmin
etmək qədər sərmayə hazırlamaq caizdir. | |
Views: 886 | Downloads: 0 | Comments: 1 | Rating: 5.0/1 |
Total comments: 1 | ||||||
|