Tənbəllikdən Xilas olma

  Lazımlı işləri etmək üçün heç cür hərəkətə keçə bilməməmizin səbəbini özümüzə heç soruşduqmu? Motivasiyamızın niyə  əskik olduğunu maraqlandıq mi? Əslində bu sualların cavabını günümüz insanı maraqlanmaqda və tənbəlliyin səbəblərini araşdırmaqdadır? Hətta bir çox insan bu problemin həlli adına bəzi seminarlara qatılmaqda, xüsusi kurslar almaqdadır.  Bizdən əvvəl yaşayanların da bu cür problemləri vardı. Məsələn Birinci Dünya Döyüşü əvvəlində Şərq Anadolu"da bir alimə belə bir sual soruşular: "Tənbəllik zindanına düşməmizin səbəbi nədir?"

  Alimin bu suala verdiyi cavabda, insanı tənbəlliyə sövq edən ruh mövqelərini bir-bir təsbit edərək, bunlara Qur"an və hədislərdən dəlil gətirərək təqdim etmişdir.

  Onları, insanın himmətini maneə törətmək üçün məşğul olan düşmənlər olaraq xüsusiyyətləndirər. Bir döyüş meydanı təsviri edib, o meydanda bir döyüş mənzərəsi çəkər. Bu mənzərədə insanın himməti, şövq atına minmiş bir döyüşçüdür.

  İmam Baqir (ə): «Mən dünya işlərində tənbəllik edənə və ya edənlərə nifrət edirəm. Dünyasının işlərində tənbəl olan, axirət işlərində ondan da tənbəl olar.»(əl-Kafi, c. 5, səh. 85, hədis 4 )

  İmam Sadiq (ə) (Öz övladlarından birinə):–«Tənbəllikdən və hövsələsizlikdən çəkin. Çünki bu iki sifət səni dünya və axirətdən bəhrəsiz qoyar.»(əl-Kafi, c. 5, səh.85, hədis 2 )
  Ona görə, "Hayat bir fəaliyyət və hərəkətdir. Şövq isə, matiyyesidir (miniyi, nəqliyyat vasitəsisi). Bundan sonra mətn bu şəkildə inkişaf edərək davam edər:Bu himmətiniz şövqə minib həyat meydanına çıxdığı vaxt:

  l- Ən əvvəl şiddətli düşmən olan ümidsizlik gəlir. Kuvvesi maneviyeyi qırmağa çalışar. O düşmənə qarşı; "La taknatu: Ümidinizi kəsməyin, qılıncı istifadə edilməlidir.

  2- Daha sonra qabaqda görünmə ehtirasının  təzyiqi hücuma keçər. Himmətin başına vurub, atından salmaq üçün məşğul olar. Qabaqda görünmə istəyi, əslində bir-birinə heç çətinlik vermədən  çalışılan Haqq"a xidmət hissinin yerini almüş bir duyğudur. O düşmənə qarşı bir ox və ya mizraq kimi; "Künü lilləh: Allah üçün olun" həqiqəti göndərilməlidir.

  3- Sonra zəncirləmə səbəb-nəticə bağı ilə qurulu sistemi atlamaqla işi qarışdıran tələsikçilik gəlir. Himmətin ayağını sürüşdürər. Bu düşmənə qarşı; "İsbiru və sabiru və rəbi idi: Ey iman gətirənlər! (Dində vacib olan hökmləri yerinə yetirməyin zəhmətinə, düçar olduğunuz bəlalara) səbr edin, (Allahın düşmənlərinə qələbə çalmaq uğrundakı müharibə və döyüşlərdə sizə üz verən müsibət və çətinliklərə) dözün, (sərhəd boyu növbədə durub cihada) hazır olun və Allahdan qorxun ki, bəlkə, nicat tapasınız!" (Ali İmran, 200) ayəsi sipər edilməlidir, bu ayələ qorunulmalıdır.

  4- İnsan təbiəti zərurəti ictimai bir varlıq olduğundan, quruluşu gərəyi haqqlarını qorumaqla, digər insanlar içində haqqını axtarmaqla mükəlləfdir. Lakin bəzən haqqını axtararkən öz işlərini də  paylayan ferdiyetçilik və mən mərkəzçilik ayağa qalxar. Bu düşmənlə baş edə bilmək üçün döyüş meydanına himməti əli bir döyüşçü olan; "Hayrunnasi enfeuhum linnas:İnsanların ən xeyirlisi onlara faydalı olandır." hədisi şərifi çıxarılmalıdır.

  5- Beşinci olaraq başqasının üşənməsinə, tənbəlliyinə etina edərək hücum edib himmətin belini qırar. Bu düşmənə qarşı möhkəm qala hökmündə olan; "Və alallahi la gayrihi fe"l yetevekkelül mütevekkilin: Təvəkkül edənlər də yalnız Allaha təvəkkül etsinlər!" (İbrahim, 12) deyərək himmətə sığınacaq edilməlidir. Başqalarının işdə zəiflik göstərməsindən mütəəssir olmamaq üçün, işin başından etibarən Allah"a təvəkkül etmək lazımdır.

  6- Sonra da acizlik və nəfsin etimadsızlığı üzündən ortaya çıxan və işi bir-birinə buraxmaq mənasını verən qəddar düşmən gəlir. Himmətin əlini tutub oturtmağa çalışar. Bu düşmənin üstünə; "La yazurrukum məhrum budaqla izahtedeytum: Siz doğru yolda olsanız, (haqq yoldan) azanlar sizə heç bir zərər yetirə bilməzlər" (Maidə, 105) yüksək həqiqəti çıxarılmalı ki; əli himmətin əlinə yetişə bilməsin.



  7- Sonra bütün çətinliklərin anası və bütün rüsvayçılığın yuvası olan rahata düşkünlük gəlir. Himməti əsir götürər və səfalət zindanına təyin edər. Buna qarşı yüksək əxlaqlı mücahid olan və "Ən leyse lil insana mütləq ma sa"ya: İnsana ancaq öz zəhməti (səyi, çalışması, əməli) qalar!" (Nəcm, 39) silahını o sehrbaz cellada göndərin. İnsanın fitrəti hərəkət üzrə olduğundan, insanoğlu üçün məşəqqətdə böyük rahatlıq vardır.