Main » Files » Dəstəmaz-Namaz » 11 ayın sultanı |
Fitr bayramının əməlləri
2013-07-25, 4:38 AM | |
Allahın Peyğəmbəri (s): «Öz bayramlarınızı «Allahu əkbər»lə (deməklə) zinətləndirin». (Kənzul-ummal, hədis 24094)
Allahın
Peyğəmbəri (s): «Fitr və Qurban bayramlarını «La ilahə illəllah»,
«Allahu əkbər», «Əlhəmdulillah» və «Sübhənallah» cümlələri ilə bəzəyin».
(Kənzul-ummal, hədis 24095)
«Kənzul Ümmal»: «Allahın peyğəmbəri (s) Fitr və Qurban bayramında evdən bayıra çıxar və uca səslə «La ilahə illəllah» və «Allahu əkbər» deyərdi». (Kənzul-ummal, hədis 18101) Müsəlman dünyası Rəcəb və Şaban aylarını ibadət, tövbə və istiğfar etmək, müstəhəb oruc tutmaq, dualar oxumaq və başqa bu kimi günahların bağışlanmasına vəsilə olan əməllərlə başa vurduqdan sonra bu aylardan da, mübarək və fəziləti çox olan Ramazan ayı daxil olur ki, bu ayda daha çox Allaha ibadət etmək fürsətimiz və daha çox bağışlanma şansımız var. Bu mübarək üç aylıqda, xüsusən Ramazan ayında insanlar bacardıqları qədər əməllərini gözəlləşdirməyə çalışmalı, etdiyi günahlardan peşmançılıq hissi keçirərək töbvə etməli, Allahdan məğfirət diləməli və pak niyyətlə Allaha ibadət etməlidir. Belə bir niyyətdə olarsa insan və izzət və əzəmət sahibi olan Uca Allahın rəhmətinə sığınarsa bu mübarək ayda, Rəhman və Rəhim olan Allah da, Öz rəhmət və mərhəmətini xalis niyyətli olan bu bəndənin üzərinə edər. Çünki bu ay imkanların çox olduğu və bu imkanlardan mümkün qədər bəhrələnməyin tövsiyə edildiyi aydır. İslami mənbələrə əsasən bilirik ki, müqəddəs kitabımız Quran və həmçinin, Tövrat, Zəbur, İncil və suhuf (səhifələr) Ramazan ayında endirilmiş və bu ay Quranda adı zikr olunan yeganə aydır. Bu ayın üstün cəhətlərindən biri də, budur ki, bütün gecələrdən üstün və ən şərəfli gecə hesab edilən "Qədr” gecəsi də, Ramazan ayının gecələrindən biridir. Bu həmin gecədir ki, min aydan xeyirlidir və Qurani-Kərimdə bu gecənin adı ilə bağlı olan "Qədr” surəsi vardır ki, həmin surədə "Qədr” gecəsinin fəzilət və bərəkətindən bəhs edilir. Digər aylarda ümmətin ixtiyarına buraxılan oruc ibadətini də, məhz Ramazan ayında yerinə yetirmək vacib buyurulmuşdur. Həmçinin, Ramazan ayının üstünlüyünü, Allah Rəsulu (s) bu ayın gəlişi ilə bağlı söylədiyi xütbədə gözəl şəkildə bəyan edərək buyurur: "Ey insanlar! Həqiqətən, Allahın ayı bərəkət, rəhmət və məğfirətlə sizə üz gətirmişdir. O, elə bir aydır ki, Allahın yanında ayların ən yaxşısı, günləri ən yaxşı günlər, gecələri ən yaxşı gecələr, saatları ən yaxşı saatlardır.” Bəli, bu kəlmələr, bu ayın fəzilət və üstünlüyünü açıqca bəyan etməkdədir. Sevimli Peyğəmbərimiz (s) həmin xütbənin bir yerində belə buyurmuşdur: "Bədbəxt və xoş aqibəti olmayan şəxs o kəsdir ki, bu böyük ayda bağışlanmaqdan məhrum ola.” Doğrudan da, aqibətini puç edən və bədbəxtdir o kimsə ki, bu ayda ibadət, dua tövbə və istiğfar etməyib, oruc və namaz ibadətlərini yerinə yetirməmiş, bağışlanma və rəhmətdən məhrum olmuşdur. Bu ayı ibadət edib bağışlanma diləyənlər, Allahın lütf və rizasını qazanan kimsələrin isə xoş halına! Onlar bu ayı başa vurduqdan sonra, Allahın əmrini yerinə yetirdikləri və bu ayı ibadətlə sona çatdırıb Allahın rizayətinə səbəb olduqları üçün bayram edərlər. Allahın pəhrizkar qullarının bayramı Bu
bayram, Ramazan ayı başa çatdıqdan sonra, növbəti ayın-Şəvval ayının
biri qeyd edilir. Həmin bayrama "Fitr” bayramı deyilir. "Eydeyn”dən,
yəni, "iki bayram”dan (Qurban və Fitr bayramları) biridir bu bayram. Bu
iki bayramda oruc tutmaq haramdır. Müsəlmanlar geridə qoyduqları Ramazan
ayını ibadət və orucla keçirdikləri üçün, həmin ay çıxdıqdan sonra
Şavval ayının ilk gününü oruc tutmayıb bayram edirlər. Həmin gün,
möminlərin Ramazan ayında etdikləri yaxşı əməllərin mükafatını aldıqları
gündür. İslam Peyğəmbəri (s) buyurur: "Fitr günü (mələklər) möminləri
səsləyərlər: Ey möminlər! Bu gün (Ramazan ayında etdiyiniz xeyir
işlərin) mükafatını alın!” Fitr bayramı əslində təqvalı, pəhrizkar,
haramlardan çəkinən inanclı insanların bayramıdır. Yəni, bu günün bayram
olması bu səbəblədir ki, bir ay Allahın fərmanını dinləyib əməl edən və
bu ayı ibadətlə başa vurub mənəviyyatını zənginləşdirib nəfslərini
saflaşdıran şəxslər, bu şərəfə nail olub ilahi rəhmətdən öz paylarını
aldıqları üçün sevinər, bir-birini təbrik və dua edər və beləliklə də,
bayram edərlər. Bu səbəbdən həmin bayramın günahlardan çəkinən
kimsələrin bayramı olduğunu qeyd etdik. Fit bayramı Ramazan ayında oruc
tutanların, pis əməllərdən çəkinənlərin bayramı olması ilə yanaşı, həm
də, özü bir mənəviyyat və ibadət yönlü bayramdır. Bir çoxları düşünə
bilər ki, artıq bir ay oruclu oldum və qadağan edilmiş əməllərdən
çəkindim, artıq bəyənilməyən, günah sayılan işlər görə bilərəm. Və yaxud
bəziləri də, bu günün (bayram gününün) yalnız bayram etməkdən, süfrə
açmaqdan ibarət olduğunu düşünür. Doğrudur, bu gün bayramdır, lakin,
ibadət yönlü və mənəviyyatla bağlı bayramdır. Bu bayramın ibadət yönlü
olmasının sübutu üçün, Allah rizası üçün fitrə zəkatı təyin edib
ehtiyacı olan yoxsullara vermək, bayram namazını qılmaq, eləcə də,
bayram günü və gecəsi müstəhəbb buyurulan əməlləri yerinə yetirmək kimi
ibadətləri misal göstərmək olar.
Ayın əvvəlinin isbatı Dəyərli
İslam alimlərinin rəyinə əsasən, Ramazan ayının əvvəlinin və eləcə də,
Fitr bayramının məlum olması üçün beş yol vardır;
1. Gərək insan özü ayı görsün. 2. Sözlərindən yəqinlik hasil olan bir neçə şəxs "biz ayı gördük” desinlər.
3.
Şaban ayının əvvəlindən otuz gün keçsin (beləliklə Ramaza ayının əvvəli
olduğu sübuta yetir). Həmçinin Ramazan ayının əvvəlindən otuz gün keçmiş
olsun ki, bununla da, Şavval ayının biri, yəni, Fitr bayramı olması
sübut olunur.
4. İki adalətli (günahlardan çəkinən və vacibləri yerinə yetirən) kişi "gecə ayı gördük” demiş olsun.
5.
Camiuş-Şərait muctəhid ayın əvvəlinin olması haqqında hökm versin. Ayın
əvvəlinin olması həmçinin, Fitr bayramı bu yollarla sübuta yetir.
Fitrə zəkatı Ehtiyacı
olan kimsələrə sədəqə vermək, onlara imkan daxilində yardım etmək
müqəddəs dinimizin tövsiyə etdiyi gözəl əməllərdəndir. Xüsusi əhəmiyyətə
malik olan belə bir əmələ İslam dinində mühüm yer verilir. Bir çox ayə
və hədislərdə bu mətləb öz əksini tapmaqdadır. Allah Rəsulu (s) sözünü
etdiyimiz xütbənin başqa bir yerində "miskinlərə sədəqə verin” buyurur
və göründüyü kimi savab əməllərdəndir sədəqə vermək. Xüsusən də, mübarək
Ramazan ayında. Fitrə zəkatından məqsəd də, yoxsul kimsələrə əl tutmaq,
onlara köməklik etməkdir. Belə ki, Şavval ayının əvvəli sübut
olunduqdan sonra ilk vacib əməl fitrəni təyin etməkdir. Fitrə zəkatını
ayırmaq bu dərəcədə mühüm və zəruridir ki, bu zəkatı ayırmayan şəxs,
oruc tutmayan şəxs kimidir.
İmam
Sadiqdən (ə) soruşdular: "Ey Allahın Höccəti! Nəyə görə insan
orucluqdan sonra fitrə verir?” Həzrət İmam (ə) buyurdu: "Həqiqətən,
oruc, zəkat verməklə tamamlanır. Kim qəsdən zəkat verməyi tərk edərsə,
oruc tutmayan şəxs kimidir.” Həzrətin (ə) bu mübarək bəyanından bu
nəticəyə gəlirik ki, bir kəs oruc tutub zəkat vermək iqtidarında olarsa
və fitrə zəkatını verməzsə, onun tutduğu oruc qəbul olunmaz! Yəni, fitrə
zəkatı vermək, Ramazan ayının orucunun qəbul olma şərtlərindən biridir.
Beləliklə
də, bir kəs Fitr bayramı gecəsinin gün batan çağına hətta, bir neçə an
qaldıqda belə, buluq həddinə çatsa, aqil, huşyar olsa, həmçinin, fəqir
və bir kəsin qulu olmasa özü və onun çörək yeyənləri sayılan hər kəs
üçün buğda, arpa, xurma, kişmiş, düyü, qarğıdalı və s. kimi nemətlərdən 3
kq. müstəhəqqə verməlidir. ("Müstəhəqq”, yəni, fitrə zəkatına layiq və
ehtiyaclı olan kimsədir) Bunlardan hər hansı birinin pulunu versə də,
kifayətdir. Burada bir incəlik var o da bundan ibarətdir ki, hər bir kəs
bu ərzaqın 3 kq.-nı yalnız bir ərzaqdan verməlidir. Yəni, 1 kq. düyü, 1
kq. kişmiş, 1 kq. da, xurma vermək olmaz. Bu fitrə, bayram gecəsi
ayrılmalı və səhər zöhr namazına kimi verilməlidir. Ola bilər ki, bir
kəs özünün və ailəsinin illik gəlirini təmin edə bilmir, belə olan halda
həmin şəxs özü fəqirdir və ona vacib deyil ki, fitrə zəkatı versin.
Bundan
əlavə hər bir şəxs Fitr bayramı gecəsində (məğrib vaxtı) onun çörək
yeyənləri hesab olunan kəslərin də fitrə zəkatını verməlidir. Həmin
kəslər istər böyük olsun, istər kiçik, istər müsəlman olsun, istərsə
kafir, istər onların xərcləri o şəxsin boynunda olsun, istərsə olmasın,
istər öz şəhərində olsun, istərsə də, başqa şəhərdə. Bayram gecəsində
gün batmamışdan əvvəl ev sahibinin razılığı ilə evə daxil olan və onun
çörək yeyəni sayılan qonağın fitrəsi də, ev sahibinə vacibdir. Amma,
məğribdən sonra gələn qonağın fitrəsi ev sahibinə vacib deyildir. Bayram
gecəsində məğribdən əvvəl ev sahibinin razılığı olmadan evə daxil olan
və bir müddət onun yanında qalan qonaq, onun çörək yeyənlərindən
sayılsa, ehtiyat üçün onun da fitrəsi ev sahibinə vacibdir. (Əlavə
məlumat almaq üçün, risalələrə muraciə edə bilərsiniz!)
Bayram namazı Fitr
bayramı ilə Qurban bayramı namazlarının qılınma qaydası eynidir. Belə
ki, bu iki bayram namazları İmamın (ə) qeybdə olmadığı vaxt vacibdir və
camaatla qılınmalıdır. Lakin, İmamın (ə) qeybdə olduğu zamanda isə
müstəhəbdir və camaatla da qılına bilər, tək halda da.
Bu
iki bayram namazının vaxtı, gün çıxan vaxtdan zöhrə qədərdir. Fitr
bayramında müstəhəbdir ki, gün qalxandan sonra iftar edib fitrə zəkatını
verəndən sonra bayram namazı qılınsın. Fitr və Qurban bayramı namazları
iki rəkətdir. Birinci rəkətdə "Həmd” surəsindən sonra beş təkbir
deyilməli, hər təkbirdən sonra bir qunut tutulmalıdır. Beşinci qunutdan
sonra isə bir təkbir deyib ruku və iki səcdə edib ayağa qalxmalı, İkinci
rəkətdə isə, "Həmd” surəsindən sonra dörd təkbir deyilməli və hər
təkbirdən sonra qunut tutub beşinci təkbirdən sonra ruku və səcdələri
yerinə yetirib təşəhhüd və salamları deyib namazı qurtarmaq lazımdır.
Fitr
və Qurban bayramı namazlarında qiraətin ucadan deyilməsi müstəhəbdir.
Bu namazlarda "Həmd” surəsindən sonra xüsusi bir surənin oxunması
müəyyən edilməyib. Lakin, daha yaxşı olar ki, birinci rəkətdə "Həmd”
surəsindən sonra "Şəms”, ikinci rəkətdə isə ("Həmd” surəsindən sonra)
"Ğaşiyə” surələri oxunsun. Yaxud da, birinci rəkətdə "Əla”, ikinci
rəkətdə isə "Şəms” surələri oxunsun. Həmçinin, Fitr və Qurban bayramı
namazlarının qunutunda hər dua oxunsa kifayətdir, amma, daha yaxşı olar
ki, bu dua oxunsun: "Əllahummə əhləl-kibriyai, vəl-əzəməti və əhləl-cudi
vəl-cəbərut və əhləl-əfvi vər-rəhməti və əhlət-təqva vəl-məğfirəti
əs`əlukə bihəqqi hazəl-yəvm, əlləzi cəəltəhu lil-musliminə idən və li
Muhəmmədin səlləllahu ələyhi və alihi zuxrən və şərəfən və kəramətən və
məzida, ən tusəlliyə əla Muhəmmədin və ali Muhəmməd və ən tudxiləni fi
kulli xəyrin ədxəltə fihi Muhəmmədən və alə Muhəmməd, və ən tuxricəni
min kulli su`in əxrəctə minhu Muhəmmədən və alə Muhəmməd, sələvatukə
ələyhi və ələyhim. Əllahummə inni əs`əlukə xəyrə ma səələkə bihi
ibadukəs-salihun və əuzu bikə mimməstəazə minhu ibadukəl-muxləsun.”
Fitrə zəkatı və bayram namazının qısa tarixcəsi Mötəbər
sənədlərdə, orucun, hicrətin ikinci ilində vacib olduğu qeyd
olunmuşdur. Hədisçilərin rivayətinə əsasən sevimli Peyğəmbərimiz Həzrət
Muhəmməd (s) Fitr bayramına bir-iki gün qalmış camaat müraciətlə
buyurdu: "Ey camaat! Bayram gecəsi imkanlı olan şəxslər fitrə zəkatını
ayırıb, onları qohum əqrabada, qonşularında və ya ölkələrində yaşayan
imkansızlara versinlər.” Həmin tarixdə də, Həzrət (s) səhabələri ilə
birlikdə səhraya gedib, birinci Fitr bayramının namazını camaatla qıldı,
bundan sonra Fitr bayramı namazı qılmaq vacib oldu.
Bayram gecəsi və bayram gününün əməlləri Fitr
bayramı gecəsi mübarək gecələrdən sayılır. Bu gecənin həm fəziləti, həm
də, bu gecədə edilən ibadətlərin savabı haqqında bir çox hədis nəql
edilmişdir. Bu gecənin bir neçə müstəhəb əməli vardır ki, onlardan bir
neçəsinə işarə edirik:
1. Gün batan çağı qüsl etmək.
2. Bu gecə əhya saxlamaq, namaz qılıb dua, istiğfar etmək.
3.
Məğrib, işa, sübh və bayram namazlarından sonra bu duanı oxumaq: "Allahu
əkbəru Allahu əkbəru lə iləhə illallah vallahu əkbər Allahu əkbəru va
lilləhil-həmd. Əlhəmdu lilləhi ələ mə hədənə və ləhuş-şukru ələ
məulənə.”
4. Məğrib namazı və onun nafilələrini qıldıqdan sonra əlləri göyə qaldırıb bu duanı oxumaq: "Yə
zəl-mənni vət-taul, ya zəl-cudi, ya mustafiyə Muhəmmədin və nəsirəhu
salli ələ Muhəmmədin və əli Muhəmməd vağfir li kullə zənbin əhsaytəhu və
huvə indəkə fi kitəbin mubin.” Fitr bayramının da, bir neçə müstəhəb əməli vardır, o cümlədən;
1. Bayram namazını qılmaq
2. Qüsl etmək.
3. Bu gündə müəyyən olunmuş duaları oxumaq, istiğfar və möminləri dua etmək.
4.
Yaxşı paltar geyib və ətirlənib namazı açıq fəza altında qılmaq. 5. İmam
Huseyni (ə) ziyarət etmək. 6. "Nudbə” duasını oxumaq.
İlahi, Ramazan ayında tutduğumuz orucları, etdiyimiz ibadətləri, duaları, tövbələri, zikrləri bizdən qəbul et! İlahi, bu ayın hörməti-izzəti xatirinə bizim günahlarımızı bağışla, bizi layiqli bəndələrindən, Sənə təslim olanlardan qərar ver. İlahi, bizi dünya və Axirətə Quran və Əhli-beytdən (ə) ayrı salma! İlahi, bizi Qiyamətin dəhşətindən amanda saxla, öz şəfaətindən məhrum etmə! İlahi, ağıla gəlib-gəlməyən bütün xətaları, bəlaları bizdən uzaq et! | |
Views: 1125 | Downloads: 0 | Comments: 2 | Rating: 5.0/2 |
Total comments: 2 | |||||||
|